Θεσσαλία - Thessalia

 

Γεωγραφικό διαμέρισμα της Κεντρικής Ελλάδας μεταξύ Μακεδονίας, Στερεάς Ελλάδας, Ηπείρου και Αιγαίου πελάγους. Έχει έκταση 13.904 τ. χλμ.  .  .  .

 Φυσική εξέταση. 

Η Θεσσαλία αποτελεί λεκανοπέδιο και κλείνεται από παντού με βουνά: Όλυμπος, Καμβούνια, Χάσια από Β, Πίνδος από Δ και ΝΔ, Όθρη από Ν, Πήλιο και Κίσσαβος ή Όσσα από Α. Κατά την αρχαία παράδοση, αλλά και σύμφωνα με τα γεωλογικά δεδομένα, η θεσσαλική πεδιάδα σε παλιότερες γεωλογικές εποχές αποτελούσε τον πυθμένα λίμνης. Αργότερα τα νερά της λίμνης βρήκαν διέξοδο προς τη θάλασσα. Μια λοφώδης σειρά που διασχίζει την πεδιάδα τη διαιρεί σε δύο λεκάνες. Η πρώτη περιλαμβάνει τις περιοχές Τρικάλων, Καρδίτσας και Φαρσάλων. Η δεύτερη τις περιοχές Λάρισας και Τιρνάβου. Τα ανατολικά παράλια της Θεσσαλίας βρέχει το ΝΔ τμήμα του Θερμαϊκού και το Αιγαίο πέλαγος, ενώ τα νότια ο Παγασητικός κόλπος. Μεταξύ των δύο κόλπων σχηματίζεται στενή και μακριά χερσόνησος, σαν αγκίστρι, η Μαγνησία, που καταλήγει στο ακρωτήριο Τρίκερι. Εδώ βρίσκονται οι πορθμοί Τρίκερι και Σκιάθου.

Ολόκληρη η θεσσαλική πεδιάδα, από τις ΒΔ περιοχές μέχρι τις ανατολικές προς το Αιγαίο, διαρρέεται από το ποτάμιο σύστημα του Πηνειού. Οι κυριότερες πηγές του βρίσκονται στο βουνό Λάκμος της Πίνδου και τα πιο αξιόλογα ποτάμια που συμβάλλουν σε αυτόν είναι ο Μουργκάνης, ο Τρικαληνός ή Ληθαίος και ο Νεοχωρίτης, από τα δεξιά ο Κλινοβός, ο Πορταΐτικος και ο μεγαλύτερος από όλους, ο Ενιπέας ή Τσαναρλής. Ο Πηνειός, αφού διασχίσει τη θεσσαλική πεδιάδα, χύνεται από τα Τέμπη στο Θερμαϊκό κόλπο.

Η Θεσσαλία έχει κλίμα ηπειρωτικό.

 Στα βουνά ο χειμώνας είναι ψυχρός και το καλοκαίρι δροσερό. Αυτό οφείλεται στη γεωλογική τους κατασκευή, η οποία δεν επιτρέπει στους θαλάσσιους ανέμους να επιδράσουν στο λεκανοπέδιο. Στα παράλια το κλίμα είναι μεσογειακό.

Οικονομική εξέταση.  

   Η οικονομία της Θεσσαλίας βασίζεται κυρίως στη γεωργία. Καλλιεργούνται σιτηρά, ζαχαρότευτλα, καπνός, βαμβάκι και κτηνοτροφές. Στην πεδιάδα του Αλμυρού και του Βόλου καλλιεργούνται ελιές, κερασιές, και πατάτες. Στις περιοχές του Βόλου και του Πηλίου υπάρχουν κήποι και οπωρώνες. Στις ορεινές περιοχές η δασοκομία και η κτηνοτροφία είναι πολύ αναπτυγμένες. Στον Παγασητικό και στη θάλασσα των Βόρειων Σποράδων γίνεται συστηματική αλιεία. Ο ορυκτός πλούτος είναι αξιόλογος, αλλά δεν έχει αξιοποιηθεί. Υπάρχουν κοιτάσματα χρωμίτη, θειούχων μεταλλευμάτων, αμίαντου, ιλμενίτη, μαρμάρων και φυσικών αερίων. Ο Βόλος είναι σήμερα ένα από τα πιο σπουδαία βιομηχανικά κέντρα της Ελλάδας και ακολουθεί η Λάρισα.

Ο τουρισμός είναι αναπτυγμένος στην περιοχή.

Πόλο έλξης των επισκεπτών αποτελούν ο νομός Μαγνησίας, τα Μετέωρα, οι ορεινές περιοχές των Τρικάλων (Περτούλι, Ελάτη κ.ά.) κτλ.

Αεροδρόμιο λειτουργεί μόνο στη Λάρισα.

Σημαντικό είναι το λιμάνι του Βόλου.

Διοικητική διαίρεση. Η Θεσσαλία περιλαμβάνει τους νομούς Λάρισας, Καρδίτσας, Μαγνησίας και Τρικάλων (βλ. και λλ. των αντίστοιχων νομών).

Μνημεία - αξιοθέατα.   Οι αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν στη Θεσσαλία έφεραν στο φως λείψανα ανθρώπων από το 100.000 π.Χ. (παλαιολιθική εποχή).

Στο τέλος της μεσολιθικής εποχής ανήκουν τα ευρήματα του Σέσκλου, της Μαγούλας Γκρέμουρας, των Αγίων Θεοδώρων, της Καρδίτσας κ.ά. Στο Σέσκλο, στο Διμήνι, στην Πύρασο και τη Μαγουλίτσα βρέθηκαν λίθινα και πήλινα ειδώλια, όπως και κεραμική που χρονολογείται από τη νεολιθική εποχή (5000-2300 π.Χ.). Επίσης βρέθηκε νεκροταφείο της ίδιας εποχής. Οικισμοί της χαλκολιθικής εποχής (2300-2000 π.Χ.) ανακαλύφθηκαν στην Πύρασο, την Ιωλκό, τα Τρίκαλα και αλλού, ενώ οικισμοί της μυκηναϊκής εποχής βρέθηκαν στα Τρίκαλα, την Κραννώνα, την Πύρασο, τη Νήλεια, το Αρμένιο, τη Βοιβηίδα και λείψανα ενός μεγαλοπρεπούς μυκηναϊκού ανάκτορου στην Ιωλκό, το οποίο ήταν σε χρήση για τέσσερις αιώνες (1600-1200 π.Χ.). Πλούσια είναι τα ευρήματα από την αρχαϊκή εποχή στη Λάρισα, τα Φάρσαλα, τις Φερές κτλ. Ξεχωρίζουν οι γραπτές στήλες των Παγασών που βρέθηκαν εντοιχισμένες στο τείχος της Δημητριάδας (3ος αι. π.Χ.).

Ο χριστιανισμός έκανε την εμφάνισή του στη Θεσσαλία μετά τον 1ο αι. μ.Χ. Κατά την παράδοση, ένας από τους Εβδομήκοντα, ο απόστολος Ηρωδίωνας, έγινε επίσκοπος στην Υπάτη όπου και μαρτύρησε. Τα αρχαιολογικά μνημεία και οι γραπτές μαρτυρίες μιλούν εύγλωττα για την ακμή δύο σπουδαίων κέντρων της παλαιοχριστιανικής εποχής, τη Λάρισα και τις Φθιώτιδες Θήβες (σημερινή Νέα Αγχίαλο).

Σημαντικά μνημεία της γεωλογίας και της ιστορίας είναι οι επιβλητικοί βράχοι των Μετεώρων, όπου αναπτύχθηκε μοναστηριακό κέντρο από το δεύτερο μισό του 14ου αι. κι ύστερα. Τέλος η τουρκοκρατία άφησε τα σημάδια της με πολυάριθμα μουσουλμανικά μνημεία στις θεσσαλικές πόλεις, ενώ ταυτόχρονα στα κέντρα ακμής του ελληνισμού σώθηκαν μνημεία, κυρίως οικοδομές, της λαϊκής αρχιτεκτονικής (Αμπελάκια, Πήλιο, Τσαρίτσανη κτλ.). Από τα αξιοθέατα της Θεσσαλίας πρέπει να μνημονευτούν η κοιλάδα των Τεμπών, τα βουνά Όλυμπος και Πήλιο, τα λουτρά στο Σμόκοβο και η λίμνη του Μέγδοβα.

 

Ιστορική εξέταση.

α) Μυθικοί χρόνοι.   Οι αρχαίοι μυθογράφοι και ιστοριογράφοι αναφέρουν ότι η Θεσσαλία ήταν γνωστή με διάφορα ονόματα από μυθολογικά πρόσωπα που έζησαν εκεί. Από τον Αίμονα, το γιο του Πελασγού, ονομάστηκε Αιμονία, από τη γυναίκα του Δευκαλίωνα Πύρρα, Πυρραία, από τον Πελασγό, Πελασγία, από το γιο του Αίμονα Θεσσαλό, Θεσσαλία, από τον Αίολο, Αιολία. Σύμφωνα με τη μυθολογία ο Όλυμπος, το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας, ήταν κατοικία των μεγάλων θεών. Το Πήλιο, το θεσσαλικό βουνό, ήταν η κατοικία των Κενταύρων. Εδώ είχε το άντρο του ο περίφημος Κένταυρος Χείρωνας, δάσκαλος των μεγαλύτερων ηρώων της μυθολογίας μας: του Πηλέα, του Ιάσονα, του Ασκληπιού, του Αχιλλέα κ.ά. Εδώ έγινε και η περίφημη Κενταυρομαχία (βλ. λ. Κένταυροι). Στο Χειρώνιο άντρο έγιναν οι γάμοι του Πηλέα και της Θέτιδας. Στην κοιλάδα των Τεμπών, όπου κατοικούσαν πάμπολλες νύμφες, κατέβηκε ο Απόλλωνας για να καθαρθεί μετά το φόνο του Πύθωνα. Από κει μετέφερε και το φυτό δάφνη στους Δελφούς και από τότε έγινε το ιερό του σύμβολο και το βραβείο (δάφνινο στεφάνι) των νικητών των Πυθίων. Από τη Θεσσαλία ξεκίνησαν οι Αργοναύτες και ο Φρίξος για τα υπερπόντια ταξίδια τους (από τον Άλο του Παγασητικού κόλπου). Εξάλλου ο Όμηρος αναφέρει πολλά επεισόδια από πολλούς μυθολογικούς βασιλιάδες της Θεσσαλίας.

β) Οι προελληνικοί και οι ελληνικοί πληθυσμοί.   Ο Στράβωνας λέει πως οι Πελασγοί ήταν οι παλαιότεροι κάτοικοι της Θεσσαλίας. Πραγματικά η Θεσσαλία είναι από τις πιο σημαντικές περιοχές που κατοικούσαν οι Πελασγοί γύρω στο 3000 π.Χ. Ταυτόχρονα με τους Πελασγούς κατοίκησαν τη Θεσσαλία οι Αίμονες.

Οι λαοί αυτοί ήταν Ινδοευρωπαίοι.

Γύρω στο 2000 π.Χ. εγκαταστάθηκαν στη ΒΔ Θεσσαλία ομάδες Πρωτοελλήνων.

Στους αιώνες μεταξύ 1900-1125 π.Χ. όπως στην υπόλοιπη Ελλάδα έτσι και στη Θεσσαλία διαμορφώνονται τα ελληνικά φύλα: Αχαιοί, οι οποίοι κατοικούσαν στη Νότια Θεσσαλία, στην περιοχή που ήταν κατόπιν γνωστή ως «Αχαΐα Φθιώτις», Λαπίθες στη δυτικότερη Θεσσαλία, Φλέγυες στο κέντρο της ανατολικής Θεσσαλίας, Μίνυες στη ΒΑ Θεσσαλία και την Ιωλκό, Περραιβοί και Αινιάνες στη ΒΑ Θεσσαλία, Έλληνες, Μυρμιδόνες, Φθίοι, Δόλοπες στην περιοχή με κέντρο την Αχαΐα Φθιώτιδα, και Αιολείς.

Από το 1200 π.Χ. και ύστερα τοποθετείται χρονολογικά η εγκατάσταση των Θεσσαλών κάπου μεταξύ της Θεσσαλίας και της Ηπείρου. Στη συνέχεια υπέταξαν τα υπόλοιπα φύλα της θεσσαλικής πεδιάδας, που αποτέλεσαν ιδιαίτερη τάξη με την ονομασία «πενέσται ή Θετταλοικέται». Τα ποικιλώνυμα φύλα που κατοίκησαν τη Θεσσαλία συχνά έδιναν τα ονόματά τους σε ολόκληρη την περιοχή. Έτσι ο Στράβωνας λέει πως πριν από αυτόν η Θεσσαλία ονομαζόταν Πυρραία, Πελασγία, Αιμονία, Αιολίς, ενώ ο Πλίνιος πως η Αιμονία (Θεσσαλία) ονομαζόταν και Πελασγικόν Άργος, Ελλάς, Δρυοπίς, Γραικία. Η αρχαία παράδοση αποδίνει στον Αλεύα, το γενάρχη των Αλευαδών, τη διαίρεση της Θεσσαλίας σε 4 τμήματα (τετραρχίες ή μοίρες). Αυτά ήταν: Φθιώτις, η οποία κατείχε τη νότια περιοχή, από τα Φάρσαλα ως το Μαλιακό κόλπο, Εστιαιώτις, η οποία κατείχε τα δυτικά μέρη και τα μεταξύ Πίνδου και Μακεδονίας, Θεσσαλιώτις, η οποία κατείχε το ανατολικό μέρος της θεσσαλικής πεδιάδας κάτω από την Εστιαιώτιδα, και Πελασγιώτις, η οποία κατείχε το παράλιο τμήμα από τον Όλυμπο ως τη χερσόνησο της Μαγνησίας.

Στα ιστορικά χρόνια υπήρχαν στη Θεσσαλία πόλεις ανεξάρτητες μεταξύ τους, που είχαν δικούς τους άρχοντες, τους «ταγούς». Μερικοί από αυτούς απέκτησαν μεγάλη δύναμη, επέκτειναν την εξουσία τους σε όλη τη Θεσσαλία και εκλέγονταν σε καιρό πολέμου ως κοινοί ηγεμόνες των Θεσσαλών. Ονομαστοί ταγοί, οι οποίοι για αιώνες κυβέρνησαν τη Θεσσαλία, ήταν οι Αλευάδες με έδρα τη Λάρισα και οι Σκοπάδες με έδρα την Κραννώνα. Συχνά όμως οι προστριβές μεταξύ των ισχυρών γενών, τα οποία έδιναν τους ταγούς, γίνονταν αφορμή πολέμων και ξένων επεμβάσεων.

γ) Η Θεσσαλία κατά τους περσικούς πολέμους.    Στις αρχές του 5ου αι. π.Χ., όταν κρινόταν η τύχη της Ελλάδας, οι Αλευάδες έστειλαν αγγελιοφόρους στα Σούσα και υποσχέθηκαν στον Ξέρξη βοήθεια κατά την εκστρατεία του στην Ελλάδα. Ωστόσο οι πόλεις της Θεσσαλίας που ήταν εχθρικές προς τους Αλευάδες, έστειλαν αντιπροσώπους το 480 π.Χ. στο συνέδριο των Ελλήνων στον Ισθμό και υποσχέθηκαν να κρατήσουν τη γραμμή των Τεμπών, εμποδίζοντας την κάθοδο του Ξέρξη, αν έπαιρναν βοήθεια. Πραγματικά οι σύνεδροι αποφάσισαν να στείλουν το Λακεδαιμόνιο Ευαίνετο και τον Αθηναίο Θεμιστοκλή, με 10.000 οπλίτες οι οποίοι αποβιβάστηκαν με πλοία στο λιμάνι της πόλης Άλο της Φθιώτιδας. Από κει ξεκίνησαν και, αφού διέσχισαν τη Θεσσαλία, στρατοπέδευσαν στα Τέμπη. Αναγκάστηκαν όμως να εγκαταλείψουν τη θέση αυτή και να επιστρέψουν με τα πλοία τους στον Ισθμό, επειδή από τη μία οι Θεσσαλοί δεν τους έδωσαν βοήθεια, και από την άλλη επειδή πληροφορήθηκαν από το βασιλιά της Μακεδονίας Αλέξανδρο Α’ για τις τεράστιες δυνάμεις των Περσών. Ύστερα από αυτό η Θεσσαλία αναγκάστηκε να προσχωρήσει στους Πέρσες και ο θεσσαλικός στρατός να ακολουθήσει τον Ξέρξη στη Νότια Ελλάδα.

δ) Οι Θεσσαλοί τον 5ο και 4ο π.Χ. αι.    Μετά τους περσικούς πολέμους η Αθήνα δημιούργησε την Α’ Αθηναϊκή Συμμαχία (478 π.Χ.) στην οποία προσχώρησαν τελευταίοι και οι Θεσσαλοί. Στη μάχη όμως της Τανάγρας (457 π.Χ.) μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών, ενώ οι Θεσσαλοί πήραν μέρος ως σύμμαχοι των Αθηναίων, στην πιο κρίσιμη στιγμή το ιππικό τους αυτομόλησε προς τους Λακεδαιμονίους και έδωσε σ’ εκείνους τη νίκη.

Κατά τον πελοποννησιακό πόλεμο οι Θεσσαλοί τάχτηκαν με το μέρος των Αθηναίων. Μετά τη λήξη του πολέμου αυτού ξέσπασε ανταγωνισμός μεταξύ των ηγεμόνων Φερών και Λάρισας για την ηγεμονία της Θεσσαλίας. Τελικά επικράτησε ο Ιάσονας των Φερών, ο οποίος μάλιστα φιλοδόξησε την κατάλυση του περσικού κράτους και ίσως την ηγεμονία ολόκληρης της Ελλάδας. Τα σχέδιά του αυτά ματαιώθηκαν με τη δολοφονία του (370 π.Χ.). Οι διάδοχοί του εξακολούθησαν να ηγεμονεύουν στη Θεσσαλία προκαλώντας την αντίδραση των θεσσαλικών πόλεων για τη σκληρότητα της διακυβέρνησης. Η αντίδραση αυτή κορυφώθηκε, όταν οι θεσσαλικές πόλεις κάλεσαν σε βοήθεια τους Θηβαίους (364 π.Χ.), οι οποίοι τελικά περιόρισαν την εξουσία του Αλέξανδρου, τυράννου των Φερών, μόνο στην πόλη του. Μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου (359 π.Χ.) οι διάδοχοί τους ήρθαν σε προστριβές με τους Αλευάδες για την ηγεμονία της Θεσσαλίας και οι τελευταίοι κάλεσαν σε βοήθεια το Φίλιππο Β’ της Μακεδονίας (356 π.Χ.). Έτσι άρχισε η μακεδονική επέμβαση. Ως το 344 π.Χ. ο Φίλιππος έθεσε στη σφαίρα της μακεδονικής επιρροής ολόκληρη τη Θεσσαλία. Ανακηρύχτηκε μάλιστα (344 π.Χ.) «άρχων του κοινού των Θεσσαλών» και χώρισε τη χώρα σε τέσσερα μέρη, τις «τετραρχίες». Σε αυτές τοποθέτησε ως άρχοντες έμπιστά του πρόσωπα. Τα επόμενα χρόνια οι Θεσσαλοί έδωσαν στρατό, τόσο στο Φίλιππο για την υποταγή της Νότιας Ελλάδας, όσο και στο Μ. Αλέξανδρο για την εκστρατεία του κατά των Περσών.

ε) Ελληνιστική εποχή και ρωμαιοκρατία.    Στα χρόνια των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου, η Θεσσαλία παρέμεινε στη σφαίρα της μακεδονικής επιρροής. Γεγονός σημαντικό της εποχής αυτής είναι η ίδρυση της πόλης Δημητριάδας το 294 π.Χ. από το Δημήτριο τον Πολιορκητή.

Η ρωμαϊκή επέμβαση στα ελληνικά πράγματα το 2ο αι. π.Χ. έφερε αντιμέτωπους, το 197 π.Χ., τους στρατούς του βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππου Ε’ και του Ρωμαίου ύπατου Τίτου Κόιντου Φλαμινίνου στην τοποθεσία Κυνός Κεφαλαί μεταξύ Φαρσάλων και Λάρισας. Νίκησαν οι Ρωμαίοι και η Θεσσαλία, όπως και ολόκληρη η Ελλάδα, «ελευθερώθηκε από τους Μακεδόνες», σύμφωνα με τα λόγια του Φλαμινίνου. Ωστόσο αυτή η μάχη δεν ήταν η τελευταία μεταξύ Ελλήνων και Ρωμαίων. Νέοι πόλεμοι κατά τη διάρκεια του α’ μισού του 2ου αι. π.Χ. έχουν ως θέατρο τη Θεσσαλία. Η οριστική υποταγή της Ελλάδας στους Ρωμαίους το 146 π.Χ. έγινε για τη Θεσσαλία δύο χρόνια νωρίτερα, όταν ο Καικίλιος Μέτελλος έκανε τη Μακεδονία ρωμαϊκή επαρχία και την ένωσε με τη Θεσσαλία (148 π.Χ.). Κατά τη διάρκεια της ρωμαιοκρατίας η μεγάλη σύγκρουση μεταξύ Πομπήιου και Καίσαρα στα Φάρσαλα (48 π.Χ.) σημαδεύει την ιστορία της Θεσσαλίας.

στ) Βυζαντινή εποχή.    Η Θεσσαλία κατά την πρώτη βυζαντινή περίοδο (4ος-8ος αι.) ήταν επαρχία που υπαγόταν στη διοίκηση της Μακεδονίας. Πρωτεύουσά της ήταν η Λάρισα με δικό της ηγεμόνα και μητροπολίτη. Στην αρχή η χώρα γνώρισε τις επιδρομές των Γότθων (5ος αι.) και των Σλάβων (6ος αι.). Το 846 Σαρακηνοί πειρατές από την Κρήτη κυρίεψαν την ακμάζουσα πόλη Δημητριάδα και έσφαξαν τους περισσότερους από τους κατοίκους της.

Το 10ο αι. η Θεσσαλία αποτελούσε τη βόρεια επαρχία του θέματος της Ελλάδας, με πρωτεύουσα τη Λάρισα.

Το 929 η Λάρισα και πολλές άλλες θεσσαλικές πόλεις κυριεύτηκαν από Σλάβους και Βουλγάρους επιδρομείς. Το 1081 οι Νορμανδοί, με αρχηγό τους το Βοημούνδο, αφού νίκησαν το Βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο Α’, κυρίεψαν πολλές θεσσαλικές πόλεις. Στη Λάρισα αντιστάθηκε γενναία ο διοικητής της Λέοντας Κεφαλάς για έξι μήνες, ώσπου έφτασαν ενισχύσεις. Το 1204 η Θεσσαλία περιλήφθηκε στο λομβαρδικό βασίλειο της Θεσσαλονίκης του Βονιφάτιου Μομφερατικού. Τα επόμενα χρόνια η χώρα ανήκε διαδοχικά στο δεσποτάτο της Ηπείρου (1222-1246) και στην αυτοκρατορία της Νικαίας. Για ένα διάστημα αναδείχτηκε από τον Ιωάννη Α’, νόθο γιο του δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ, ιδιαίτερο κράτος (δεσποτάτο), το οποίο όμως διαλύθηκε το 1303.

Ο 14ος αι. ήταν για τη Θεσσαλία αιώνας αναστάτωσης, επιδρομών και αλλαγής κυριάρχων. Ανταγωνίζονταν εδώ Έλληνες, Καταλανοί, Βενετοί και Σέρβοι. Επικράτησαν ο Σέρβοι, οι οποίοι την προσάρτησαν στο κράτος του Στέφανου Ντουσάν. Το 1371 ηγεμόνας της Θεσσαλίας είναι ο Ελληνοσέρβος Ιωάννης Ούρεσις Δούκας Παλαιολόγος, ο οποίος μόνασε στα Μετέωρα ως μοναχός Ιωάσαφ. Στα χρόνια του ενισχύθηκε ο μοναχικός βίος και η ίδρυση μονών στα Μετέωρα. Η σερβική κατοχή της Θεσσαλίας τελείωσε το 1393 όταν οι Τούρκοι κατέκτησαν τη χώρα.

ζ) Τουρκοκρατία.    Από τα πρώτα χρόνια της τουρκικής κατάκτησης σημειώθηκε εποικισμός Τούρκων στη Θεσσαλία που έγινε εντονότερος μετά το 1422, όταν η χώρα δωρήθηκε στον μπεηλέρμπεη της Ρούμελης Τουραχάν.

Οι χριστιανικοί πληθυσμοί, όσοι δεν εξισλαμίστηκαν, μετακινήθηκαν στα ορεινότερα και λιγότερο πλούσια μέρη.

Στη Θεσσαλία, και συγκεκριμένα στην περιοχή των Αγράφων, καθιερώθηκε για πρώτη φορά ο αρματολισμός στα χρόνια του Μουράτ Β’ (1421-1451). Ο θεσμός αυτός ξεκίνησε από την ανάγκη της αντιμετώπισης των Ελλήνων που από τις διώξεις των Τούρκων (ιδιαίτερα των Κονιάρων) είχαν καταφύγει στα βουνά και απειλούσαν με επιδρομές τους διώκτες τους. Γι’ αυτό το λόγο οι Τούρκοι ανέθεσαν με μισθό τη διαφύλαξη των περιοχών στους αρματολούς, χριστιανούς ένοπλους (βλ. λ. κλέφτες και αρματολοί). Ο θεσμός αυτός έγινε πιο συστηματικός στα χρόνια του σουλτάνου Σουλεϊμάν Β’ (1520-1566), όταν το 1537 η Θεσσαλία χωρίστηκε σε αρματολίκια (Ολύμπου, Αγράφων, Χασιών, Μαυροβουνίου και Πατρατζικιού). Μόλις από το 16ο αι. οι Έλληνες που ζούσαν στα ορεινά άρχισαν να κατεβαίνουν στην πεδιάδα και να κατοικούν στις θεσσαλικές πόλεις. Η Λάρισα, τα Αμπελάκια, η Ζαγορά, το Βελεστίνο, η Ελασσόνα, η Τσαρίτσανη, ο Τίρναβος γίνονται ακμαία κέντρα ελληνισμού. Λόγιοι, όπως οι Άνθιμος Γαζής, Γρηγόριος Κωνσταντάς, Δανιήλ Φιλιππίδης, Κωνσταντίνος Κούμας κατάγονταν από τη Θεσσαλία.

Το 18ο αι. στον Όλυμπο δρουν οι κλεφταρματολοί Λαζαίοι, Ζηδραίοι, Νικοτσάρας, Παπαθύμιος, Βλαχάβας, Μπιζιώτης κ.ά. Κατά την Επανάσταση του 1821 στη Θεσσαλία δεν ήταν δυνατό να σημειωθούν επιτυχίες.

Το κίνημα καταπνίγηκε στη γέννησή του από τον πασά της Λάρισας Δράμαλη.

Το 1854 και το 1878 εκδηλώθηκαν επαναστατικά κινήματα που είχαν στην αρχή κάποια επιτυχία, αλλά και αυτά τελικά καταπνίγηκαν.

Το 1878 η Θεσσαλία, εκτός από την Ελασσόνα, δόθηκε από το Συνέδριο του Βερολίνου στην Ελλάδα, αλλά η ενσωμάτωσή της στο ελληνικό κράτος πραγματοποιήθηκε ύστερα από τρία χρόνια, το 1881.

Κατά τον άτυχο ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 τουρκικά στρατεύματα κατέλαβαν προσωρινά τη θεσσαλική πεδιάδα.

 

 

   Επιμέλεια Άρθρου & Φωτογραφίας : Γεώργιος Λυμπερόπουλος

Η αναζήτηση στο άρθρο :     #thessalia, #θεσσαλια, #8essalia, #thesalia, @thessalia, Θεσσαλία, thessalia, Ελλάς = Θεσσαλία, 

            GLi – Pedia, Εγκυκλοπαίδεια,