Ινδοευρωπαίοι – Indoevropaioi

Οι λαοί που ανήκουν γλωσσικά στην ινδοευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια. Αυτή περιλαμβάνει τους περισσότερους από τους ευρωπαϊκούς λαούς  .  .  .  .

 (εκτός των Τούρκων, των Ούγγρων, των Φιλανδών και ίσως των Βάσκων), τους αρχαίους Ινδούς, τους Πέρσες, τους Αρμένιους, τους Χεταίους κ.ά. 

Σύμφωνα με μια θεωρία οι λαοί αυτοί έως περίπου τη 2η χιλιετία π.Χ. κατοικούσαν όλοι μαζί σε μια κοινή κοιτίδα και μιλούσαν την ίδια γλώσσα. 

Το έθνος αυτό διασπάστηκε και τα διάφορα τμήματά του με πολύ αργό ρυθμό κινήθηκαν προς διάφορες περιοχές. 

Το δεσμό και τα κοινά της γλώσσας τους ανακάλυψε από το 19ο αι. η επιστήμη της γλωσσολογίας.

Η θεωρία της κοινής γλώσσας έδωσε την ώθηση για να εξακριβωθεί πότε οι λαοί αυτοί κατοικούσαν μαζί και ποια είναι η κοιτίδα τους. Παίρνοντας ως βάση την εποχή που καθένα από τα ινδοευρωπαϊκά φύλα παρουσιάστηκε στην ιστορική του κοιτίδα, οι επιστήμονες υποθέτουν ότι η κοινή ζωή των Ινδοευρωπαίων ανάγεται στην 5η π.Χ. χιλιετία. Ως προς την κοινή κοιτίδα τους έχουν διατυπωθεί πολλές υποθέσεις. Ο γλωσσολόγος Μπράντεστάιν υποστήριξε ότι η κοινή κοιτίδα πρέπει να είναι οι στέπες των Κιργισίων (ανάμεσα στα Ουράλια όρη και την Κασπία θάλασσα).

Τα γλωσσολογικά στοιχεία οδηγούν και στην ειδική έρευνα του πολιτισμού των Ινδο[Gli]ευρωπαίων, όταν αυτοί ζούσαν στην αρχική τους κοιτίδα. 

Έτσι από λέξεις που φανερώνουν συγγένεια συμπεραίνουμε ότι οι Ινδοευρωπαίοι είχαν κοινωνία χωρισμένη σε οικογένειες. 

Τα κοινά ονόματα των συγγενών είναι πάρα πολλά και κυρίως αρσενικά, πράγμα που δείχνει ότι η κοινωνία τους ήταν πατριαρχική.

 Ασχολούνταν με την κτηνοτροφία, όπως φαίνεται από τις κοινές ονομασίες ζώων. 

Ξεχώριζαν τις εποχές, γνώριζαν τη φωτιά, την οποία χρησιμοποιούσαν στην τέχνη των μετάλλων. 

Έχτιζαν σπίτια και γνώριζαν το πλοίο σε μορφή βάρκας που το χρησιμοποιούσαν για να διασχίζουν τους μικρούς ποταμούς. 

Αγνοούσαν τη θάλασσα, πράγμα που φαίνεται από τη διαφορετική ονομασία που της έδωσε το κάθε φύλο, όταν τη συνάντησε. Αγνοούσαν ακόμη ζώα και φυτά του νότιου κλίματος. 

Τις οικογενειακές υποθέσεις τους τις έλυναν σε οικογενειακά δικαστήρια, όμως τις διαφορές ανάμεσα στις διάφορες οικογένειες τις έλυναν με αυτοδικία. 

Γνώριζαν το δεκαδικό και εξαδικό σύστημα.

Η συγκριτική γλωσσολογία βοήθησε την αναγνώριση και κατάταξη των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών, ανάλογα με την αρχαιότητα των γραπτών μνημείων της καθεμιάς. 

Οι γλώσσες αυτές εμφανίστηκαν μετά τη διάσπαση των Ινδοευρωπαίων σε φύλα και είναι κατά σειρά οι εξής: α) χετιτική, με γραπτά μνημεία του 20ού αι. π.Χ., β) ινδική ή σανσκριτική με γραπτά μνημεία περίπου του 15ου αι. π.Χ., γ) αρχαία ελληνική, με γραπτά μνημεία του 15ου αι. π.Χ. μετά την ανάγνωση της γραμμικής γραφής Β, δ) αρχαία περσική με μνημεία του 7ου αι. π.Χ., ε) ιταλική με μνημεία του 6ου αι. π.Χ. στα λατινικά, στ) κελτική, με μνημεία του 1ου αι. π.Χ., ζ) γερμανική ή τευτονική, με παλιότερο γραπτό μνημείο τη μετάφραση του Ευαγγελίου στη γοτθική που έγινε τον 4ο αι., η) αρμενική, με παλιότερα γραπτό μνημείο τη μετάφραση του Ευαγγελίου στην αρμενική που έγινε τον 5ο αι., θ) τοχαρική (σήμερα εξαφανισμένη) με επιγραφές του 7ου αιώνα που αποτελούν και τα μοναδικά γραπτά μνημεία της, ι) σλαβική, με γραπτά μνημεία τη μετάφραση του Ευαγγελίου από το Μεθόδιο και τον Κύριλλο τον 9ο αι., ια) αλβανική, νεότερη μορφή της ιλλυρικής με γραπτά μνημεία του 14ου αι. και ιβ) βαλτική (η γλώσσα της Λετονίας, Εσθονίας και Λιθουανίας) με μνημεία που μόλις φτάνουν το 16ο αι.

Η διάσπαση των Ινδοευρωπαίων συντελέστηκε ίσως εξαιτίας:

α) της αύξησης του πληθυσμού και της ανεπάρκειας των υλικών αγαθών,

β) των περιόδων παγετώνων, με συνέπεια την αδυναμία εύρεσης τροφής,

γ) της ανάγκης ανεύρεσης ενός γλυκύτερου κλίματος νοτιότερα.

Η διάσπαση των Ινδοευρωπαίων έγινε, σύμφωνα με το γλωσσολόγο Κρέτσμερ, με την εξής σειρά:

Πρώτοι αποσπάστηκαν οι Χεταίοι, οι οποίοι, αφού κατευθύνθηκαν στη Μ. Ασία, υπέταξαν τους Hattu, ένα σημιτικό λαό (από όπου πήραν και το όνομά τους) και έμειναν στον τόπο τους.

Από τις ανασκαφές που έγιναν στο Μπογκάζκιοϊ, ανατολικά της Άγκυρας, και οι οποίες έφεραν στο φως πολλές χετιτικές επιγραφές, υπολογίζεται ότι αυτός ο τόπος ήταν ένα από τα κέντρα των Χεταίων.

Μετά την αποχώρηση των Χεταίων οι υπόλοιποι Ινδοευρωπαίοι έζησαν για πολλούς αιώνες ακόμα μαζί. Μετά αποσπάστηκαν οι Αρμένιοι, που προχώρησαν στη Μ. Ασία και εγκαταστάθηκαν στις ανατολικότερες περιοχές της. Φαίνεται μάλιστα πως υποτάχτηκαν στους Πέρσες.

Έπειτα αποσπάστηκαν οι Ινδοϊρανοί, που έζησαν για λίγο χρονικό διάστημα στα οροπέδια του Ιράν και αργότερα ένα μέρος έφυγε και κατευθύνθηκε στην Ινδία. Στην κοινή συμβίωση για ένα μεγάλο διάστημα οφείλονται και οι ιδιαίτερα στενοί γλωσσικοί δεσμοί των δύο λαών.

Στη συνέχεια αποσπάστηκαν οι Έλληνες και κατευθύνθηκαν προς τη Βαλκανική και τελικά στον ελλαδικό χώρο.

Οι Ιταλοί έπειτα φεύγοντας από την κοιτίδα των Ινδοευρωπαίων κατευθύνθηκαν, μαζί με τους Κέλτες, προς τα δυτικά.

Όταν έφτασαν στα βόρεια σύνορα της σημερινής Ιταλίας, χωρίστηκαν από τους Κέλτες, οι οποίοι κατευθύνθηκαν και απλώθηκαν στη Δυτική Ευρώπη, ενώ οι Ιταλοί κατέλαβαν την Ιταλική χερσόνησο, γύρω στα 1500 π.Χ.

Μια άλλη μεγάλη ινδοευρωπαϊκή ομάδα είναι οι Τεύτονες, δηλαδή οι Γότθοι, Γερμανοί, Σουηδοί, Νορβηγοί, Δανοί, Αγγλοσάξονες, Φράγκοι, Νορμανδοί, Βουργούνδιοι, Βάνδαλοι, Λογγοβάρδοι κτλ. Προχωρώντας και αυτοί προς τη Δυτική Ευρώπη εγκαταστάθηκαν σε διάφορες περιοχές. Έπλευσαν επίσης τον Ατλαντικό και εγκαταστάθηκαν στην Ισλανδία και τα νησιά Φερόες.

Οι Σλάβοι και οι λαοί της Βαλτικής, αφού αποσπάστηκαν από τους υπόλοιπους Ινδοευρωπαίους, έζησαν ένα διάστημα μαζί στη Βαλτική θάλασσα. Αργότερα οι Σλάβοι χωρίστηκαν από τους άλλους λαούς (Λετονούς, Εσθονούς, Λιθουανούς κτλ.) και προχώρησαν στην Κεντρική Ευρώπη, μέχρι τις Άλπεις αρχικά.

Έπειτα όμως απωθήθηκαν από τους Γερμανούς προς τα νοτιοανατολικά. Εξάλλου, οι λαοί της Βαλτικής, ενώ αρχικά απλώθηκαν σε πολύ μεγάλη έκταση, περιορίστηκαν τελικά από τους Φιλανδούς, τους Γερμανούς και τους Ρώσους στη Λετονία και τη Λιθουανία, στα παράλια της Βαλτικής.

  Επιμέλεια Άρθρου & Φωτογραφίας : Γεώργιος Λυμπερόπουλος