Φίδι - fidi

Το γενικό αυτό όνομα αποδίδεται σε όλα τα ερπετά που κατατάσσονται στην τάξη Φολιδωτά, υπόταξη Οφίδια. .  . .

Τα φίδια παρουσιάζουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τις σαύρες και πολλοί ζωολόγοι πιστεύουν πως προήλθαν εξελικτικά από αυτές, χάνοντας σιγά-σιγά τα άκρα τους και προσαρμοζόμενα σε ένα διαφορετικό τρόπο κίνησης.

Η άποψη αυτή υποστηρίζεται από το γεγονός ότι μερικά είδη φιδιών διατηρούν ακόμα ατροφικά υπολείμματα του σκελετού των άκρων.

 Το βέβαιο είναι ότι η διαδικασία της απώλειας των άκρων των φιδιών άρχισε κατά το μεσοζωικό αιώνα, πριν από περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια. Από τότε τα φίδια πέρασαν από πολλά μεταβατικά στάδια και προσαρμόστηκαν θαυμάσια στην εδαφόβια, δενδρόβια και υδρόβια διαβίωση.

Σήμερα υπάρχουν περισσότερα από 2.000 είδη φιδιών που κατατάσσονται σε 13 οικογένειες. Τα είδη αυτά παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές ως προς το μέγεθος, το χρωματισμό και τον τρόπο ζωής τους.

 

Γενικά, όμως, έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:

 

Το σώμα τους είναι σωληνόμορφο και καλύπτεται από φολίδες.

Οι φολίδες σχηματίζουν ένα είδος «πανοπλίας» που περιβάλλει το σώμα.

Καθώς το ζώο αναπτύσσεται, είναι υποχρεωμένο να αλλάζει το δέρμα του, εγκαταλείποντας ολόκληρη την παλιά «πανοπλία».

Ο σκελετός των φιδιών περιλαμβάνει μόνο κρανίο και σπονδυλική στήλη.

Οι γνάθοι είναι κατά τέτοιο τρόπο προσαρτημένες στο κρανίο, ώστε το στόμα να μπορεί να ανοίγει υπερβολικά με διάμετρο πολύ μεγαλύτερη από εκείνη του σώματος.

Οι σπόνδυλοι έχουν πλευρές που συνδέονται με τις φολίδες της κοιλιάς και εξασφαλίζουν την κίνηση.

Χαρακτηριστική είναι η γλώσσα των φιδιών που έχει σχήμα διχαλωτό, είναι λεπτή, πολύ ελαστική και μπορεί να προεκταθεί ακόμα και με κλειστό στόμα, βγαίνοντας από ένα άνοιγμα που υπάρχει στο άνω χείλος.

Η γλώσσα είναι το κύριο αισθητήριο όργανο των φιδιών. Χρησιμεύει για τη γεύση, την όσφρηση και την αφή.

Τα μάτια έχουν μία ιδιαίτερη λάμψη και μπορούν να εξασκήσουν μία ανεξήγητη ακόμα υπνωτιστική επίδραση πάνω στα άλλα ζώα. Η ακοή δεν είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη.

Το πεπτικό σύστημα αρχίζει με τον οισοφάγο που μπορεί να διασταλεί και να δεχτεί λεία με διάμετρο μεγαλύτερη από τη διάμετρο του σώματος.

Ο ρόλος του οισοφάγου είναι να συνθλίβει τη λεία και να συγκρατεί τα άχρηστα υλικά, τα οποία αργότερα αποβάλλονται από το στόμα.

Η έξοδος του πεπτικού και ουρογεννητικού συστήματος είναι κοινή και λέγεται αμάρα.

Το κυκλοφοριακό σύστημα περιλαμβάνει, όπως σ’ όλα τα ερπετά, καρδιά με μία κοιλία και δύο κόλπους.

Το αναπνευστικό σύστημα αρχίζει με την τραχεία που ανοίγεται στο δάπεδο του στόματος, πίσω από τη γλώσσα, ώστε να μην εμποδίζεται η αναπνοή, όταν ο λαιμός είναι φραγμένος από την τροφή.

Ο αριστερός πνεύμονας είναι συνήθως ατροφικός. 

Τα φίδια αναπαράγονται με αβγά, που γεννιούνται από το θηλυκό μέσα σε τρύπες του εδάφους και εκκολάπτονται συνήθως στη θερμοκρασία του περιβάλλοντος.

Ορισμένα είναι ωοζωοτόκα, όπως οι βόες, οι κροταλίες κ.ά., δηλαδή τα αβγά εκκολάπτονται στο σώμα του θηλυκού, από όπου γεννιούνται τα μικρά. Τα φίδια τρέφονται με διάφορα ζώα και αβγά. 

Θανατώνουν τα θύματά τους και μετά τα καταπίνουν αμάσητα. Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους τα φίδια μπορούν να θανατώσουν ένα ζώο: τυλίγονται γύρω του και το σφίγγουν, ώσπου να πεθάνει, ή το δαγκώνουν και το δηλητηριάζουν. 

 Τα φίδια που ακολουθούν το δεύτερο τρόπο λέγονται δηλητηριώδη ή ιοβόλα και έχουν στο στόμα τους αδένες που παράγουν δηλητήριο. Οι αδένες αυτοί συνδέονται με μεγάλα αγκιστροειδή δόντια που έχουν εσωτερικά ένα λεπτό σωλήνα. Όταν το φίδι δαγκώσει το θύμα του, το δηλητήριο περνά μέσα από τα δόντια στην πληγή και σκοτώνει ή ναρκώνει το θύμα. 

Οι κυριότερες οικογένειες φιδιών είναι οι Βοΐδες, όπου κατατάσσονται ο βόας και ο πύθωνας, οι Ελαπίδες, όπου κατατάσσεται η νάγια και οι άλλες κόμπρες, οι Κροταλίδες, όπου κατατάσσονται οι κροταλίες, οι Βιπερίδες, όπου κατατάσσονται οι έχιδνες, και οι Υδροφιίδες, όπου κατατάσσονται τα θαλάσσια φίδια.