Ηρόδοτος – Irodotos

(480-422 π.Χ.) =  Αρχαίος Έλληνας ιστοριογράφος, ο «πατέρας της ιστορίας» όπως τον ονόμασε ο Κικέρωνας.  .  .  .

Γεννήθηκε στην Αλικαρνασσό της Καρίας από οικογένεια εύπορη. Ο πατέρας του λεγόταν Λύξης. Επίσης γνωρίζουμε για το θείο του Πανύαση, που ήταν επικός ποιητής. Νέος ο Ηρόδοτος εξορίστηκε στη Σάμο, γιατί πήρε μέρος στην επανάσταση κατά του Λύγδαμη, τυράννου της Αλικαρνασσού. Στην πατρίδα του γύρισε το 455 π.Χ., μετά την πτώση του Λύγδαμη.

Το 445-4 π.Χ. ήρθε στην Αθήνα, όπου συνδέθηκε με τον Περικλή και το Σοφοκλή. Κατόπι πήγε στους Θουρίους της Κάτω Ιταλίας και πολιτογραφήθηκε σ’ αυτή την πόλη, γι’ αυτό και επονομάστηκε Θούριος. Στους Θουρίους έζησε πολλά χρόνια και εκεί ολοκλήρωσε το έργο του. Επισκέφτηκε την Αθήνα λίγο μετά το 431 π.Χ. Ελάχιστα ξέρουμε για τα τελευταία χρόνια της ζωής του.

Από το συγγραφικό του έργο γίνεται φανερό πως ταξίδεψε πάρα πολύ. Μια άποψη είναι πως έκανε τα ταξίδια του με βάση τους Θουρίους, ενώ μια άλλη δέχεται πως αυτά έγιναν πριν από το 445 π.Χ. Όλα του τα ταξίδια κράτησαν οκτώ χρόνια. Επισκέφτηκε τη Λυδία, τις ελληνικές πόλεις του Εύξεινου Πόντου, τη Σκυθία, το Δέλτα του Νείλου, την Κυρήνη, τη Φοινίκη, τη Μεσοποταμία, τη Νότια Ιταλία και την ηπειρωτική Ελλάδα. Οι λόγοι που έκανε τα ταξίδια του δεν είναι γνωστοί. Ίσως ήταν εμπορικοί.

Το έργο του:   Το έργο του Ηρόδοτου «Ιστορίαι» πρωτοδημοσιεύτηκε το 425 π.Χ. Οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι το διαίρεσαν σε 9 βιβλία, δίνοντας στο καθένα το όνομα μιας από τις εννέα Μούσες. Πρόκειται για μια παγκόσμια ιστορία του τότε γνωστού κόσμου. Όπως αναφέρει ο ίδιος ο ιστορικός στην αρχή του έργου του, το έγραψε για να μην ξεχαστούν με το πέρασμα του χρόνου οι πράξεις των ανθρώπων και για να μη μείνουν στην αφάνεια μεγάλα και θαυμαστά κατορθώματα των Ελλήνων ή των βαρβάρων.

Τα περιεχόμενα των εννέα βιβλίων των «Ιστοριών» του είναι συνοπτικά τα ακόλουθα:

Βιβλίο Α’ (Κλειώ)    Τα «Μηδικά» είναι ένα επεισόδιο της πάλης μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Ο βασιλιάς των Λυδών Κροίσος υποδουλώνει τους Έλληνες. Ο Κύρος ο Πρεσβύτερος υποτάσσει τη Λυδία. Η ιστορία του περσικού βασιλείου και η αξιοθαύμαστη ζωή του Κύρου, οι κατακτήσεις του και τέλος ο θάνατός του στη χώρα των Μασσαγετών.

Βιβλίο Β’ (Ευτέρπη)   Περιγραφή της χώρας των Αιγυπτίων και ιδιαίτερα του Νείλου. Ιστορία της Αιγύπτου, με βάση τις πληροφορίες που πήρε από Αιγύπτιους και Έλληνες, πριν από την εκστρατεία του Καμβύση.

Βιβλίο Γ’ (Θάλεια)   Θάνατος του Καμβύση, έριδες για τη διαδοχή στην Περσία, αρχή της βασιλείας του Δαρείου. Ιστορία του Πολυκράτη, τυράννου της Σάμου.

Βιβλίο Δ’ (Μελπομένη)    Περιγραφή δύο μεγάλων εκστρατειών του Δαρείου, κατά των Σκυθών και κατά της Λιβύης. Με την ευκαιρία αυτή δίνονται και διάφορες πληροφορίες για τις αφρικανικές χώρες που κατακτά ο βασιλιάς Δαρείος.

Βιβλίο Ε’ (Τερψιχόρη)    Υποταγή της Θράκης στους Πέρσες. Η επανάσταση των Ιώνων κατά των Περσών. Ιστορία της Σπάρτης και της Αθήνας κατά την εποχή αυτή.

Βιβλίο Στ’ (Ερατώ). Η συντριβή της ιωνικής επανάστασης από τους Πέρσες. Ακολουθεί η εξιστόρηση των επιθετικών ενεργειών των Περσών κατά των Ελλήνων, ως τη μάχη του Μαραθώνα.

Βιβλίο Ζ’ (Πολύμνια)   Θάνατος του Δαρείου. Απόφαση του Ξέρξη να συνεχίσει τον πόλεμο κατά των Ελλήνων. Πολεμικές προπαρασκευές και πορεία ως τα βόρεια σύνορα της Θεσσαλίας. Πολεμικές προπαρασκευές των Ελλήνων. Η μάχη των Θερμοπυλών.

Βιβλίο Η’ (Ουρανία)   Ναυμαχία στο Αρτεμίσιο ακρωτήριο. Ναυμαχία στη Σαλαμίνα. Η φυγή του Ξέρξη.

Βιβλίο Θ’ (Καλλιόπη). Πλαταιές, Μυκάλη. Κατάληψη της Σηστού από τους Αθηναίους το 478 π.Χ.

Στο προοίμιο το έργο του Ηρόδοτου αρχίζει με μια σχέση: Έλληνες-βάρβαροι. Συνεχίζει με τη σχέση Ίωνες-Λυδοί και στη συνέχεια Λυδοί-Πέρσες, Ίωνες-Πέρσες, Έλληνες-Πέρσες. Από το 5ο βιβλίο και μετά ακολουθεί τη γραμμή Έλληνες-Πέρσες.

Συστατικά στοιχεία των Ιστοριών του Ηρόδοτου είναι: 

   

α) Οι διηγήσεις: Γραμμένες σε σχεδόν ποιητικό ύφος ζωντανεύουν την ιστορική πραγματικότητα.

β) Οι παρεκβάσεις: Δεν αφορούν άμεσα την ιστορία, αλλά ασχολούνται με ήθη, έθιμα, γεωγραφία κτλ. Σκοπό έχουν να μας γνωρίσουν τη χώρα όπου διαδραματίζονται τα ιστορικά γεγονότα.

γ) Η καθαρή ιστορική αφήγηση: Έκθεση των ιστορικών γεγονότων. Καταβάλλεται ιδιαίτερη προσπάθεια για την εξιστόρηση των αιτίων που τα κινούν. Ως πηγές ο Ηρόδοτος χρησιμοποίησε τα έργα των προηγουμένων του λογογράφων, τα αρχεία των πόλεων, συλλογές χρησμών και προπαντός την αφήγηση προσώπων αξιόπιστων.

Ο Ηρόδοτος έγραψε στη νέα ιωνική διάλεκτο, που προήλθε από την επίδραση των ομηρικών επών και της αττικής και δωρικής.

Το ύφος του είναι απλό και γλαφυρό.

  Επιμέλεια Άρθρου & Φωτογραφίας : Γεώργιος Λυμπερόπουλος