Μούσες – Mouses

Θεότητες των αρχαίων Ελλήνων, προστάτριες της πνευματικής δημιουργίας και ειδικότερα προστάτριες της ποίησης, της μουσικής, του τραγουδιού.  ..

Σύμφωνα με μια εκδοχή, οι θεότητες αυτές ήταν αρχικά νύμφες του βουνού και των νερών.

Οι αρχαίοι συγγραφείς δε συμφωνούν ούτε στον αριθμό τους ούτε και στο ποιος ακριβώς ήταν ο ρόλος τους.

Από τον Όμηρο μαθαίνουμε ότι οι Μούσες ήταν εννιά και ότι κατοικούσαν στον Όλυμπο.

Ο Ησίοδος στη «Θεογονία» αφηγείται ότι από τον έρωτα του Δία για τη Μνημοσύνη, βασίλισσα των Ελευθερών, γεννήθηκαν εννιά κόρες, που σε όλες έδινε ζωή το ίδιο πνεύμα και τις μάγευε η μουσική.

Κατά μια σχετικά νεότερη εκδοχή, οι Μούσες ήταν τρεις και κόρες του Ουρανού και της Γαίας, και, κατά έναν άλλο μύθο, ήταν κόρες του βασιλιά της Μακεδονίας Πίερου, ή, του Απόλλωνα. Ο αριθμός τους ποικίλλει επίσης άλλοτε αναφέρονται τρεις, η, τέσσερις και ακόμη μερικές φορές και οχτώ.

Οι Μούσες ήταν αρχικά αχώριστες και για αιώνες αποτελούσαν μια αδιάσπαστη ομάδα. Σιγά-σιγά, όμως, οι άνθρωποι άρχισαν να περιορίζουν την κάθε Μούσα σε μια ιδιαίτερη λογοτεχνική, ή, καλλιτεχνική περιοχή. Η διάκριση που επικράτησε στα τέλη της αρχαιότητας είναι έργο φιλοσόφων και ρητόρων που δε συμφωνούσαν πάντα μεταξύ τους.

Γνωριμία με τις Μούσες.

Η Κλειώ, ενώ είχε αρχικά στη δικαιοδοσία της τους ύμνους και τους πανηγυρισμούς των ηρώων, έγινε τελικά η Μούσα της ιστορίας με κυριότερα σύμβολά της τη σάλπιγγα, την κλεψύδρα και ένα χειρόγραφο που ξετυλίγεται.

 Η Ευτέρπη ανήκε αρχικά στην ακολουθία του Διόνυσου. Είχε για σύμβολό της το διπλό αυλό.

Η Θάλεια αρχικά ήταν αγροτική θεότητα και Μούσα της ποιμενικής ποίησης και επέβλεπε στα υπαίθρια συμπόσια και στα αγροτικά Διονύσια. Τελικά, έγινε Μούσα της κωμωδίας με κυριότερα σύμβολα είχε τη μάσκα και το ραβδί που κρατούσε στο δεξί χέρι.

Η Μελπομένη ήταν η Μούσα της τραγωδίας με κυριότερα σύμβολα τη μάσκα της τραγωδίας και το ρόπαλο του Ηρακλή. Η Τερψιχόρη επιστατούσε αρχικά στους χορούς και, τελικά, έγινε η Μούσα της λυρικής ποίησης με σύμβολό της τη λύρα. Τη θεωρούσαν προστάτρια του υμεναίου και γενικότερα της ερωτικής ποίησης.

Η Πολύμνια αρχικά ήταν η Μούσα που ενέπνεε τους ύμνους, οι οποίοι εκτελούνταν προς τιμή των θεών και των ηρώων. Τελικά, έγινε η Μούσα της μιμικής τέχνης χωρίς κανένα ειδικό σύμβολο.

Η Ουρανία ήταν η Μούσα της αστρονομίας με σύμβολα την ουράνια σφαίρα, ένα διαβήτη, ή, ένα ραβδί, με το οποίο προσδιόριζε πάνω στη σφαίρα.

Η Καλλιόπη, η πρώτη από τις Μούσες, ήταν η θεά της επικής ποίησης. Σύμβολά της ήταν η γραφίδα και το αβάκιο.

Η Ερατώ προστάτευε την ερωτική και μιμητική ποίηση. Παριστάνεται συχνά κρατώντας κιθάρα.

Οι Μούσες λατρεύονταν στην Πιερία, την οποία αρχικά κατοικούσαν οι Θράκες, με κυριότερα ιερά στον Όλυμπο, την Πίμπλεια, το Λείβηθρο. Οι Θεσπιείς, που λάτρευαν τις Μούσες έχοντας μόνο ένα βωμό και τα αγάλματά τους στημένα κάτω από τα δέντρα, διοργάνωναν κάθε πέντε χρόνια τα Μουσεία, αγώνες προς τιμή τους. Οι Αθηναίοι, που τις τιμούσαν ιδιαίτερα, ονόμασαν προς τιμήν τους ένα λόφο κοντά στην Ακρόπολη Μουσείο. Οι θεότητες αυτές λατρεύονταν, ακόμα, στην Τροιζήνα, τη Σπάρτη, τη Σικυώνα, την Τεγέα, τη Μεγαλόπολη και άλλες πόλεις της Ελλάδας.

Σημαντικό ρόλο στην τελική διαμόρφωση αυτής της ομάδας θεοτήτων, σύμφωνα με όσα διηγείται ο Παυσανίας (Βοιωτικά 29), πρέπει να έπαιξαν οι Μακεδόνες.

Τα παιδιά του Αλωέα –υποστηρίζει ο γεωγράφος– νόμιζαν ότι οι Μούσες ήταν τρεις στον αριθμό και μάλιστα απέδιδαν σε αυτές τα ονόματα Μελέτη, Μνήμη και Αοιδή. Όμως, ύστερα από πολλά χρόνια λένε πως ο Μακεδόνας Πίερος –από τον οποίο πήρε το όνομά του το γνωστό όρος της Μακεδονίας– ήρθε στις Θεσπιές, όρισε τον αριθμό των Μουσών σε εννέα και έδωσε σε εκείνες τα (σημερινά λέει ο Παυσανίας) ονόματά τους. Ο γεωγράφος, κάπως επιφυλακτικά είναι η αλήθεια, υποστηρίζει επίσης ότι ο Πίερος απέκτησε εννέα θυγατέρες, στις οποίες έδωσε τα ονόματα των Μουσών μία από αυτές ήταν και η μητέρα του Ορφέα.

Οι Μούσες πάντως λατρεύονταν στο Δίο, την ιερή πόλη που την είχαν λαμπρύνει όλοι οι Μακεδόνες βασιλείς με ιερά και άλλα σχετικά κτίσματα. Λατρεύονταν μαζί με το Δία κατά τη διάρκεια των Ολυμπίων, τα οποία διαρκούσαν εννέα ημέρες, καθεμία από τις οποίες είχε και το όνομα μιας Μούσας. Ο Αρριανός (Α’ 11) λαθεμένα αναφέρει πως τα Ολύμπια τελούνταν στις Αιγές. Ο ίδιος, πάντως, μας παρέχει την πληροφορία ότι η γιορτή είχε καθιερωθεί ήδη από τους χρόνους του Αρχέλαου. Στη διάρκειά της τελούνταν δραματικοί αγώνες, γυμνικοί, μελικοί κ.ά., καθώς και θυσίες.

Επιμέλεια Άρθρου & Φωτογραφίας : Γεώργιος Λυμπερόπουλος

Η αναζήτηση στο άρθρο :  Mouses, Muses, mythologia, mythology, mythos, μυθολογία, μύθος, Θεοί, #mouses, #muses, @mouses, @muses, #mo;uses,