Ηνωμένο Βασίλειο – Inomeno Vasileio

Ηνωμένο Βασίλειο = Μεγάλη Βρετανία. Το μεγαλύτερο νησί της Ευρώπης. Η Μ. Βρετανία είναι επέκταση της Β. Γαλλίας με την οποία ήταν κάποτε ενωμένη.  .  . 

Κράτος της Ευρώπης.

Έκταση: 244.110 τ. χλμ.

Πληθυσμός: 59.953.000 κατ.

Πρωτεύουσα: Λονδίνο (7.285.000 κάτ.).

Πολίτευμα: Κοινοβουλευτική βασιλεία

Θρησκεία: Αγγλικανισμός

Γλώσσα: Αγγλική

Νόμισμα: Λίρα στερλίνα

ΦΥΣΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ

α) Θέση.  Το Ηνωμένο Βασίλειο εκτείνεται στα Βρετανικά Νησιά και περιλαμβάνει τις περιοχές: Αγγλία (στο κεντρικό και νότιο τμήμα του νησιού Μεγάλη Βρετανία), Ουαλία (στο δυτικό τμήμα του ίδιου νησιού), Σκοτία (στο βόρειο τμήμα) και Βόρεια Ιρλανδία.

Τα Βρετανικά Νησιά βρίσκονται στο Βόρειο Ατλαντικό ωκεανό, απέναντι από τις ακτές της Γαλλίας, από την οποία τα χωρίζει ο πορθμός του Καλέ.

Ανατολικά βρέχονται από τη Βόρεια θάλασσα, νότια από τη Μάγχη, δυτικά και βόρεια από τον Ατλαντικό.

Τα δύο μεγαλύτερα νησιά είναι η Μεγάλη Βρετανία και η Ιρλανδία.

Ανάμεσά τους απλώνεται η Ιρλανδική θάλασσα.

Η πρώτη χωρίζεται στην Αγγλία, την Ουαλία και τη Σκοτία και η δεύτερη στη Βόρεια Ιρλανδία και τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας. Απέναντι από τις νότιες ακτές της Αγγλίας βρίσκεται το νησί Γουάιτ, στο νοτιοδυτικό άκρο τα νησιά Σίλι και σε μικρή απόσταση από τις ακτές της Βόρειας Ουαλίας το νησί Αγγλεσέι. Η θαλάσσια περιοχή που απλώνεται μπροστά από τις ακτές της δυτικής Σκοτίας είναι γεμάτη από νησάκια, τις Εβρίδες, ενώ στο βορειότερο άκρο βρίσκονται τα νησιωτικά συμπλέγματα Ορκάδες και Σέτλαντ.

Το νησί Μαν και τα νησιά της Μάγχης είναι αυτόνομα εδάφη.

Ο πρώτος μεσημβρινός 0° διέρχεται ακριβώς από το αστεροσκοπείο Γκρίνουιτς του Λονδίνου.

β) Μορφολογία.  Το ανάγλυφο της χώρας μαρτυρεί τη γεωλογική ιστορία της περιοχής, η οποία άλλοτε καλυπτόταν από νερά ή παγετώνες και άλλοτε ανυψωνόταν με χαρακτηριστικές πτυχώσεις, που με το χρόνο αποστρογγυλοποιήθηκαν.

Υπάρχουν λεκανοπέδια με μαλακά ιζήματα (Λονδίνου, Μίντλαντς), χαμηλά βουνά και λόφοι. Το νότιο τμήμα της Βρετανίας είναι στο μεγαλύτερο μέρος του πεδινό και αποτελεί γεωλογική προέκταση του γαλλικού βαθυπέδου. Στο ΝΔ άκρο της χώρας σχηματίζεται η χερσόνησος της Κορνουάλης, μια περιοχή χαμηλή με λόφους ύψους μέχρι 620 μ.

Η χερσόνησος της Ουαλίας, στο δυτικό τμήμα της Βρετανίας, είναι σχετικά ορεινή.

Στο μεγαλύτερο τμήμα της έχει μέσο υψόμετρο 200 μ. Λίγες είναι οι κορυφές που υπερβαίνουν τα 1.000 μ., όπως η Σνόουντον (1.085 μ.). Προς το κέντρο και από Β προς Ν βρίσκεται η λοφοσειρά Πένινα (μέγιστο ύψος 893 μ.), ενώ ΒΔ υψώνονται τα όρη Κάμπρια, όπου βρίσκεται και η περιοχή των Λιμνών, με ψηλότερη κορυφή τη Σκάφελ (978 μ.). Η Σκοτία καλύπτεται από δύο «χάιλαντς» (ορεινές περιοχές). Στα βόρεια υπάρχουν τα βουνά Γκράμπιαν με την ψηλότερη κορυφή της Μεγάλης Βρετανίας, Μπεν Νέβις (1.343 μ.), και στα νότια τα Τσίβιοτ (μέγ. υψόμ. 816 μ.), που χωρίζουν τη Σκοτία από την Αγγλία. Ανάμεσα στα δύο αυτά ορεινά συγκροτήματα απλώνονται οι «λόουλαντς» (βαθύπεδα), που αποτελούνται από αργιλώδεις πεδιάδες.

Στη Βόρεια Ιρλανδία βρίσκονται τα όρη Σπέριν και Άντριμ που αποτελούν προέκταση των «χάιλαντς» της Σκοτίας και τα όρη Μόουρν, με την ψηλότερη κορυφή της περιοχής, τη Σλιβ Ντόναρντ (852 μ.).

Το μήκος των ακτών φτάνει περίπου τα 8.300 χλμ. Οι ανατολικές έχουν λίγες κολπώσεις, που ονομάζονται φερθ. Σπουδαιότερα φερθ είναι τα: Μόρι, Φορθ κ.ά. Στα δυτικά παράλια σχηματίζονται πολλοί κόλποι, λιμάνια, ακρωτήρια. Στην Ιρλανδική θάλασσα σημαντικοί είναι οι κόλποι Μπρίστολ, Κάρντιγκαν, Σόλουεϊ, Κλάιντ, κ.ά., στη Μάγχη οι Πλίμουθ, Λάιμ, Πόρτσμουθ κ.ά. Από τους πορθμούς μεγαλύτεροι είναι: του Καλέ, που χωρίζει τη Μ. Βρετανία από την ηπειρωτική Ευρώπη, του Αγ. Γεωργίου, ο Βόρειος, ο Μπρίστολ. Στη Μάγχη μια σύγχρονη υποθαλάσσια σήραγγα (Ευρωτούνελ) συνδέει από το 1994 το Ηνωμένο Βασίλειο με τη Γαλλία.

Από τα ακρωτήρια σημαντικότερα είναι: Ν το Σταρτ, ΝΔ το Λαντς Εντ, Β το Ντάνκανσμπι, Α το Κίναρντς.

γ) Ποτάμια-Λίμνες. Εξαιτίας των καιρικών συνθηκών και των συχνών βροχών, τα ποτάμια είναι πολλά στα βρετανικά νησιά. Τα απότομα και ορμητικά ρεύματα είναι σπάνια, γιατί το έδαφος είναι χαμηλό και δεν υπάρχουν ψηλά και απόκρημνα βουνά. Έτσι, σχηματίζονται μικρού μήκους ποτάμια. Πολλά απ’ αυτά, αν και δεν προσφέρονται στην ποταμοπλοΐα, στα στόμιά τους σχηματίζουν μεγάλους ποταμόκολπους, πλωτούς και για μεγάλα πλοία, και παρέχουν σημαντικά λιμάνια. Στη Βόρεια θάλασσα χύνονται: ο Τάμεσης, που διαρρέει το Λονδίνο και είναι πλωτός, ο Χάμπερ με τους παραποτάμους του Τρεντ, Ντον και Ντέρουεντ, ο Τάιν, ο Ουός με τους παραποτάμους του Ουζ και Νιντ, ο Φορθ και ο Τέι (οι δύο τελευταίοι ανήκουν στη Σκοτία). Στην Ιρλανδική θάλασσα χύνονται ο Σέβερν, ο Μέρσεϊ, ο Κλάιντ, ο Έιβον, ο Ντι, ο Ίντεν κ.ά.

Η Αγγλία δεν έχει πολλές λίμνες.

Στα Κάμπρια όρη υπάρχει η περιοχή των Λιμνών με μεγαλύτερες τις λίμνες Γουίντερμερ (16 τ. χλμ.) και Κόνιστον (22 τ. χλμ.). Αντιθέτως, η Σκοτία θεωρείται χώρα των λιμνών. Η μεγαλύτερη λίμνη είναι η Λοχ Λόμοντ (39 τ. χλμ.). Άλλες είναι η Λοχ Νες, η Λοχ Κατρίν κ.ά. Η μεγαλύτερη λίμνη του Ηνωμένου Βασίλειου είναι η Λοχ Νέι (396 τ. χλμ.) στη Βόρεια Ιρλανδία.

δ) Κλίμα.  Το κλίμα στα βρετανικά νησιά είναι ήπιο και υγρό και δεν έχει μεγάλες διαφορές από περιοχή σε περιοχή. Αυτό οφείλεται στο θερμό ρεύμα του Κόλπου του Μεξικού και στους ΝΔ ανέμους.

 Οι τελευταίοι είναι συνήθως πιο ισχυροί στις βόρειες περιοχές της χώρας και στις ανατολικές ακτές. Η ομίχλη σκεπάζει τα νησιά επί πολλές εβδομάδες το χειμώνα και έχει μεγάλη πυκνότητα.

Οι βροχές είναι άφθονες και η υγρασία πολύ μεγάλη.

Ο μεγαλύτερος όγκος των βροχών πέφτει στα ορεινά τμήματα των Δ και Β περιοχών.

Ο Ιούνιος είναι ο ξηρότερος μήνας, ενώ ο Δεκέμβριος ο πιο βροχερός.

ε) Βλάστηση-Ζώα.  Χάρη στο ήπιο κλίμα και την εδαφική ποικιλία υπάρχει στη χώρα πλούσια βλάστηση. Τα πιο πυκνά δάση βρίσκονται στις κεντρικές περιοχές. Πάντως, από τα τεράστια δάση με βελανιδιές, που σκέπαζαν άλλοτε τη Μεγάλη Βρετανία, έχουν απομείνει ελάχιστα (9% του εδάφους), κυρίως στα νότια.

Εκτεταμένα δάση κωνοφόρων υπάρχουν στη Β και Α Σκοτία, σε κάποιες περιοχές της ΝΑ Αγγλίας και στο Μονμαουθσάιρ, στα σύνορα με την Ουαλία. Το μεγαλύτερο μέρος των πεδιάδων αποτελείται από καλλιεργούμενες εκτάσεις και λιβάδια.

Στα «χάιλαντς» της Σκοτίας και στα δάση της Αγγλίας ζει ένα είδος ελαφιού, το κόκκινο. Τα περισσότερα είδη μεγάλων θηλαστικών έχουν εξαφανιστεί. Τα πιο συνηθισμένα ζώα είναι σκίουροι, αλεπούδες, λαγοί κ.ά. Επίσης υπάρχουν πολλά είδη πουλιών.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ

Πρωτογενής τομέας. Η γεωργία μέχρι το β’ παγκόσμιο πόλεμο έπαιζε ρόλο δευτερεύοντα στη βρετανική οικονομία, λόγω της μεγάλης βαρύτητας που είχε δοθεί στη βιομηχανική ανάπτυξη. Από τη λήξη του πολέμου όμως καταβλήθηκαν συστηματικές προσπάθειες για την πλήρη ανάπτυξη του αγροτικού τομέα. Πάντως το ποσοστό των κατοίκων που ασχολείται με αυτόν τον κλάδο είναι πολύ μικρό. Τα γεωργικά προϊόντα μόλις καλύπτουν περίπου το 60% των αναγκών της διατροφής των Βρετανών και το 4% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος. Το κυριότερο γεωργικό προϊόν είναι τα σιτηρά. Οι καλλιέργειες διεξάγονται με τα πιο σύγχρονα μηχανικά μέσα.

Η κτηνοτροφία είναι περισσότερο αναπτυγμένη από τη γεωργία.

Καλύπτει περίπου το 50% των αναγκών.

Οι βοσκότοποι και τα λιβάδια καλύπτουν πάνω από το μισό του εδάφους της χώρας.

Οι επιστημονικές εφαρμογές πέτυχαν σημαντικές βελτιώσεις και με κατάλληλες διασταυρώσεις προήλθαν νέες ποικιλίες, οπότε αυξήθηκε η παραγωγή (κυρίως στη χοιροτροφία και στα πουλερικά).

Εκτρέφονται βοοειδή, πουλερικά και χοίροι.

Επίσης, πολλοί κάτοικοι της χώρας, κυρίως στη Σκοτία, ασχολούνται με την αλιεία.

Αλιεύονται γλώσσες, μπακαλιάροι, αστακοί κ.ά.

Η Βρετανία έχει στο υπέδαφός της δύο από τους κυριότερους συντελεστές της βιομηχανικής ανάπτυξης, τον άνθρακα και το σίδηρο.

Μεγάλα κοιτάσματα άνθρακα υπάρχουν στο Γιορκσάιρ, Ντάρχαμ, Λανκασάιρ, Μπίρμιγχαμ, Νιούκασλ, Κάρντιφ κ.α. Εκτός από το γαιάνθρακα, εντοπίστηκαν πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Βόρεια θάλασσα. Υπάρχουν επίσης μεταλλεία σιδήρου, χαλκού, μολύβδου, κασσίτερου κ.ά. στις περιοχές Κάμπερλαντ, Γιορκ και Νορθάμπτον.

Βιομηχανία.  Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι η πατρίδα της βιομηχανίας, αφού στα μέσα του 18ου αιώνα πραγματοποιήθηκε εκεί η βιομηχανική επανάσταση.

Η χώρα έχει αναπτυγμένη ισχυρή βιομηχανία, στην οποία απασχολείται περίπου το 25% του ενεργού πληθυσμού της.

Η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται κυρίως σε θερμικά συγκροτήματα, όπου χρησιμοποιούνται ως πρώτες ύλες ο άνθρακας και το πετρέλαιο, καθώς και η ατομική ενέργεια.

 Υπάρχουν 35 πυρηνικά εργοστάσια που παράγουν περίπου το 25% της ηλεκτρικής ενέργειας.

Σημαντική ανάπτυξη υπάρχει στους τομείς της μεταλλουργίας και της σιδηροβιομηχανίας, της ναυπηγικής, της μηχανουργίας, της υφαντουργίας κ.α. Η περιοχή του Λονδίνου αποτελεί το κέντρο παραγωγής των βιομηχανικών τροφίμων, ποτοποιίας, υφαντουργίας, επιπλοποιίας κ.ά. Στο Μίντλαντ και στις γειτονικές περιοχές υπάρχουν βιομηχανίες ηλεκτρικών ειδών, παραγωγής μηχανών, αυτοκινήτων, χημικών προϊόντων, ελαστικών και ειδών οικιακής χρήσης. Το βόρειο Σταφορντσάιρ είναι χωριστή βιομηχανική περιφέρεια, γνωστή για την παραγωγή ειδών κεραμικής και πορσελάνης.

Στο Γιορκσάιρ υπάρχουν οι μεγαλύτερες βιομηχανίες μάλλινων υφασμάτων.

Πολλά υφαντουργεία έχουν εγκατασταθεί δυτικότερα, στο Μπράτφορντ, Χάλιφαξ και Χάντερσφιλντ.

Το Σέφιλντ, στο πιο νότιο άκρο του Γιορκσάιρ, είναι γνωστό σε όλο τον κόσμο για τα εργοστάσια χάλυβα, μηχανών και εργαλείων.

Στο νοτιοανατολικό τμήμα του Λανκασάιρ, το Μάντσεστερ αποτελεί το κέντρο των μεγάλων βαμβακοβιομηχανιών.

 Στο Μάντσεστερ βρίσκονται επίσης οι τεράστιες εγκαταστάσεις των βιομηχανιών ηλεκτρικών προϊόντων και ειδών βαριάς βιομηχανίας. Στη Νότια Ουαλία υπάρχουν σημαντικά συγκροτήματα βιομηχανίας χάλυβα. Αξιόλογες είναι ακόμη οι βιομηχανίες κατασκευής αεροπλάνων και όπλων.

Εμπόριο.  Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι από τις πρώτες χώρες στον κόσμο στην εμπορική κίνηση. Μετά την είσοδό της στην Ευρωπαϊκή Ένωση (1973), συναλλάσσεται εμπορικά κυρίως με τις χώρες της Ευρώπης. Τα κυριότερα εισαγόμενα είδη είναι πρώτες ύλες και καύσιμα για τις βιομηχανίες και τρόφιμα. Εξάγει βιομηχανικά και χημικά προϊόντα, υφάσματα, μηχανήματα, ηλεκτρονικά είδη κ.ά. Στον εμπορικό στόλο κατέχει τη δεύτερη θέση στον κόσμο. Τα δέκα μεγαλύτερα λιμάνια που καλύπτουν τις μεταφορές του εισαγωγικού και εξαγωγικού εμπορίου της χώρας είναι τα εξής: Λονδίνο, Σαουθάμπτον, Λίβερπουλ, Τάιν Πορτς, Γλασκόβη, Μπέλφαστ, Χολ, Σουόνσι, Μπρίστολ και Μιντλσμπόροου.

Τουρισμός. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μια χώρα πλούσια σε αξιοθέατα και μνημεία. Επίσης, διαθέτει μερικά από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα μουσεία στον κόσμο. Πολλοί τουρίστες την επισκέπτονται κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα ο τουρισμός να έχει εξελιχθεί σε μια από τις σημαντικότερες οικονομικές πηγές της χώρας.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ

α) Κάτοικοι. Οι σημερινοί κάτοικοι του Ηνωμένου Βασίλειου είναι απόγονοι των λαών που κατέκτησαν την περιοχή από την αρχαιότητα. Οι Κέλτες έφτασαν στην Αγγλία κατά τον 8ο-6ο π.Χ. αι., οι Ρωμαίοι τον 1ο αι. μ.Χ., οι Αγγλοσάξονες κατά τον 6ο-10ο αιώνα και τελευταίοι οι Νορμανδοί (10ος αι.) από την ηπειρωτική Ευρώπη (Γαλλία), απόγονοι των Βίκιγκς. Σήμερα το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού είναι Άγγλοι. Οι υπόλοιποι είναι Σκοτσέζοι, Ουαλοί, Ιρλανδοί. Στο Ηνωμένο Βασίλειο ζουν επίσης και πολλοί μετανάστες, κυρίως Ινδοί, Πακιστανοί, Κινέζοι κ.ά.

β) Γλώσσα.  Επίσημη αλλά και καθιερωμένη γλώσσα σε όλη τη βρετανική επικράτεια είναι η αγγλική, ένα κράμα αγγλοσαξονικής και γαλλονορμανδικής. Ορισμένες κελτικές διάλεκτοι διατηρούνται στην Ουαλία, την Κορνουάλη, το νησί Μαν, την ορεινή Σκοτία και την Ιρλανδία. Η αγγλική είναι η διπλωματική γλώσσα σε όλη την Κοινοπολιτεία και η εμπορική σε όλο τον κόσμο. Έχει επικρατήσει πλέον ως κύρια διεθνής γλώσσα.

γ) Θρησκεία.  Τα 2/3 των κατοίκων της περιοχής της Αγγλίας ανήκουν στην Αγγλικανική Εκκλησία που ιδρύθηκε με τη θρησκευτική μεταρρύθμιση, επί Ερρίκου Η’, το 1534. Αρχηγός της Αγγλικανικής Εκκλησίας είναι ο εκάστοτε βασιλιάς. Αυτός έχει το δικαίωμα να διορίζει τους δύο αρχιεπισκόπους, του Καντέρμπουρι και του Γιορκ.

Στην Ουαλία οι κάτοικοι είναι διαμαρτυρόμενοι, μεθοδιστές και βαπτιστές.

Στη Σκοτία η Εκκλησία είναι Πρεσβυτεριανή.

Στη Βόρεια Ιρλανδία το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων είναι διαμαρτυρόμενοι.

ε) Πολίτευμα.  Το πολίτευμα της χώρας είναι κοινοβουλευτική μοναρχία (κληρονομική). Η εκτελεστική εξουσία ασκείται από τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς.

Η νομοθετική εξουσία ανήκει στις δύο Βουλές, των Λόρδων και των Κοινοτήτων. Τα μέλη της Βουλής των Λόρδων είναι οι τιτλούχοι της αγγλικής αριστοκρατίας και έχουν το δικαίωμα του βουλευτή κληρονομικό ή διορίζονται από το βασιλιά. Επίσης στη Βουλή των Λόρδων μέλη είναι οι δύο αρχιεπίσκοποι και οι 24 επίσκοποι.

Η Βουλή των Κοινοτήτων εκλέγεται από το λαό με καθολική ψηφοφορία. Αυτή φέρει κυρίως το βάρος της νομοθετικής εξουσίας. Οι επαρχίες διοικούνται από αιρετά συμβούλια. Η Σκοτία από την 1η Ιουλίου 1999 έχει δική της τοπική βουλή.

 Η Βόρεια Ιρλανδία αυτοδιοικείται.

στ) Πρωτεύουσα-πόλεις.  Πρωτεύουσα του Ηνωμένου Βασιλείου είναι το Λονδίνο, μια από τις μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου.

Είναι το πολιτικό, πολιτιστικό και οικονομικό κέντρο της χώρας.

Άλλες μεγάλες πόλεις είναι οι:  

Μπίρμιγχαμ (1.013.200 κάτ.),

Λιντς (726.800 κάτ.),

Γλασκόβη (668.100 κάτ.),

Λίβερπουλ (458.000 κάτ.),

Σέφιλντ (530.600 κάτ.),

Μπράντφορντ (483.700 κάτ.),

Εδιμβούργο (451.700 κάτ.),

Μάντσεστερ (431.100 κάτ.),

Μπρίστολ (405.200 κάτ.),

Κόβεντρι (303.900 κάτ.),

Κάρντιφ (324.000 κάτ.),

Νότιγχαμ (284.300 κάτ.),

Νιούκασλ απόν Τάιν (273.000 κάτ.) κ.ά.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ

Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι χώρα με πλούσια πολιτιστική παράδοση σε όλους τους τομείς του πνεύματος.

α) Λογοτεχνία-Φιλοσοφία.  Με τη διαμόρφωση και την επικράτηση της αγγλικής γλώσσας αρχίζει η ανάπτυξη της αγγλικής λογοτεχνίας. Κατά τη σαξονική περίοδο συναντούμε διάφορα επικά έργα και ιστορικά τραγούδια.

Ο βασιλιάς Αλφρέδος ο Μέγας (871-899) έδωσε μεγάλη ώθηση στα γράμματα και ο ίδιος μετέφρασε έργα από τα λατινικά. Άλλοι σημαντικοί εκπρόσωποι των γραμμάτων είναι οι Κέντμον, Κίνεβουλφ, Έλφρικ, Βούλφσταν κ.ά.

Οι Νορμανδοί ανέκοψαν την ανάπτυξη της σαξονικής λογοτεχνίας.

Το 14ο αιώνα Νορμανδοί και Σάξονες συγχωνεύτηκαν και αποτέλεσαν ένα λαό.

Αξιόλογοι άνθρωποι του πνεύματος αναδεικνύονται οι Λάγκλαντ,

Μινό,

Γκόουερ,

Τσόσερ,

Γουίκλιφ και

Μάντεβιλ.

Μετά την αγγλονορμανδική περίοδο ακολουθεί μια περίοδος χωρίς καμιά σχεδόν αξιόλογη πνευματική κίνηση. Αιτία γι’ αυτό ήταν ο «Τριακονταετής Πόλεμος» και ο «Πόλεμος των δύο ρόδων». Ακούγονται μόνο τραγούδια και μπαλάντες για τον ήρωα Ρόμπερτ Γουάλας και άλλους ήρωες της εποχής.

Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της περιόδου αυτής είναι η εισαγωγή της τυπογραφίας στην Αγγλία από τον Ιωάννη Κάξτον.

Εδώ έχει την αρχή της η λαμπρή περίοδος της Ελισάβετ, ο χρυσός αιώνας του αγγλικού πνεύματος. Κατά την αρχή της περιόδου αξιοσημείωτοι λογοτέχνες είναι ο δοκιμιογράφος Γκασκόιν, ο δραματουργός Σάκβιλ, που έγραψε το αρχαιότερο δράμα στην αγγλική γλώσσα, οι Μπροκ, Λίλι, Σίδνεϊ, Σπένσερ, Γουότσον, Κόνσταμπλ, Ράλεϊ, Κάρι, Φλέτσερ, Μπράουν, Κόρμπετ κ.ά.

Το δράμα είναι το αποκορύφωμα της ελισαβετιανής λογοτεχνίας.

Στο Λονδίνο δημιουργείται μόνιμο θέατρο από θίασο κωμικών με την προστασία του κόμη Λέστερ. Το 1599 ιδρύθηκε το περίφημο θέατρο Γκλομπ, στο θίασο του οποίου συμμετείχε και ο Ουίλιαμ Σαίκσπηρ, ο οποίος ασχολήθηκε με το ιστορικό δράμα, την τραγωδία, την κωμωδία και τη λυρική ποίηση. Αξιόλογοι θεατρικοί συγγραφείς, που θεωρούνται πρόδρομοι του Σαίκσπηρ, είναι οι Πίιλ, Γρίιν, Μάρλοου, Κιντ κ.ά.

Την ελισαβετιανή περίοδο ακολουθεί η περίοδος των κοινωνικών και θρησκευτικών αναταραχών, που είναι φτωχή σε λογοτεχνική παραγωγή.

Η περίοδος των Στιούαρτ και ο 18ος αιώνας είναι εποχή λογοτεχνικής παραγωγικότητας.

Ο Ντράιντεν και ο Μπάτλερ ασχολούνται με την ποίηση.

Οι Οτγουέι, Ρόου, Σάντγουελ, Γουίσερλι, Φάρκαρ και Κόγκριβ ασχολούνται με το θέατρο.

Ο πεζός λόγος κυριαρχεί.

Οι φιλοσοφικές θεωρίες, η ιστορία, η κριτική, το μυθιστόρημα και η δημοσιογραφία ανοίγουν καινούριους ορίζοντες. Ο Άλαν Ράμσι προαναγγέλλει την επιστροφή στη φύση. Ο Ντάνιελ Ντεφόε γράφει το «Ροβινσώνα Κρούσο». Ο Σαμ Τζόνσον χαρακτηρίζεται βασιλιάς της κριτικής. Μετά το 1750 δημιουργείται ένα ρεύμα επιστροφής και αγάπης προς τη φύση.

Η εποχή αυτή είναι πλούσια σε ποιητική παραγωγή.

Ο Γουίλιαμ Κούπερ είναι ο δημιουργός της ομάδας των «ποιητών των λιμνών». Η μεγαλύτερη φυσιογνωμία της ομάδας είναι ο Γουίλιαμ Γουόρντσγουορθ. Την ονομασία τους «ποιητές των λιμνών» πήραν από την περιοχή των λιμνών της βορειοδυτικής Αγγλίας, όπου έζησαν οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι. Η ομάδα ανήκει στην προρομαντική κίνηση.

Με τους φιλέλληνες λόρδο Μπάιρον και Πέρσι Σέλεϊ μπαίνουμε στην κυρίως ρομαντική περίοδο.

Ο ποιητής Μπάιρον αγάπησε την Ελλάδα και πρόσφερε τα πάντα, ακόμη και τη ζωή του, κατά την επανάσταση του 1821.

 Ο Σέλεϊ, εκτός από άλλα θαυμάσια ποιήματα, έγραψε το έργο «Ελλάς», όπου ισχυρίζεται πως η ανθρωπότητα οφείλει τα πάντα στους αρχαίους Έλληνες. Στην πεζογραφία εξέχουσες προσωπικότητες είναι ο Γκότγουιν, η Άννα Ράντκλιφ και ο ιστορικός Λίγκαρτ, που έγραψε την «Ιστορία της Αγγλίας».

Η μεγαλύτερη εξέλιξη της αγγλικής λογοτεχνίας γίνεται στη βικτοριανή εποχή. Πολλά πρόσφεραν κατά την εποχή αυτή ο ποιητής, κριτικός και ιστορικός Μακόλεϊ, η Ελ. Μπάρετ, ο Ντισραέλι, η Χάριετ Μαρτινό, ο Λίτον, ο Νολς, ο Ντίκενς, ο Όσκαρ Ουάιλντ και δεκάδες άλλοι.

Κατά τον 20ό αιώνα οι Άγγλοι λογοτέχνες προσπάθησαν να περιγράψουν με ρεαλισμό και αντικειμενικότητα την εποχή τους. Οι πιο σπουδαίοι εκπρόσωποι της πνευματικής κίνησης του 20ού αι. είναι οι Κόνραντ, Κίπλιγκ, Χάρντι, Μπαρν, Ντόιλ, Μέισφιλντ, Μπ. Σο, Ουέλς, Τζόις, Λόρενς, Βιρτζίνια Γουλφ, Τ. Σ. Έλιοτ κ.ά. Ο πολιτικός Ουίνστον Τσόρτσιλ έγραψε «Απομνημονεύματα» του β’ παγκόσμιου πολέμου. Το 1983 ο Γουίλιαμ Γκόλντιγκ τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνία.

Εκτός από τη λογοτεχνία, αναπτύχθηκε σημαντικά και η φιλοσοφία. Πρώτος διανοητής είναι ο Σκότος Εριγένης. Ο Άνσελμος και ο Νταν Σκοτ είναι οι θεμελιωτές της σχολαστικής φιλοσοφίας. Ο Ρότζερ Μπέικον, κατακρίνοντας τη σχολαστική φιλοσοφία, γίνεται ιδρυτής της επιστημονικής φιλοσοφίας. Ο στοχασμός του αποβλέπει στην ευτυχία του κόσμου μέσω του τεχνικού πολιτισμού. Ο Τζον Λοκ είναι ο θεμελιωτής της γνωσιολογίας και ο ιδρυτής της εμπειριοκρατίας. Ο Μπέρθογκ ασχολείται με τη φιλοσοφική κριτική. Ο Χιουμ είναι ιδρυτής του αγγλικού θετικισμού. Στο Χιουμ και στο Λοκ αντιτίθενται οι Ριντ, Χάτσεσον, Σμιθ, Φέργκισον κ.ά. Ακολουθούν οι θεϊστές και η σχολή της Σκοτίας. Ο Μπένθαμ εφαρμόζει την εμπειριοκρατία στα προβλήματα της ηθικής. Ο Στιούαρτ Μιλ εισάγει στην Αγγλία το νεότερο θετικισμό. Ο Δαρβίνος διατυπώνει τη θεωρία της εξέλιξης. Ο Έρβερτ Σπένσερ ανύψωσε τη θεωρία του Δαρβίνου σε φιλοσοφική αρχή. Από τους σύγχρονους φιλοσόφους σημαντικός είναι ο Μπέρναρντ Ράσελ.

β) Τέχνες.  Η αρχιτεκτονική της Αγγλίας έχει τις ρίζες της στους Κέλτες, στους Σάξονες και στους Νορμανδούς. Τα πρώτα αρχιτεκτονικά μνημεία ανήκουν στον 4ο και 5ο αι. Από τον 6ο αι. οι Σάξονες άρχισαν να χτίζουν μνημεία θρησκευτικά. Με το νέο αυτό ρυθμό χτίστηκαν ο Σεντ Πάνκρας και ο Άγιος Μαρτίνος στο Καντέρμπουρι. Αργότερα ήρθαν οι Νορμανδοί και δημιούργησαν τη δική τους αρχιτεκτονική. Τέτοιο στιλ έχει ο ναός του Κεντ, ο Σεντ Άλμπαν του Ρότσεστερ και ο καθεδρικός ναός του Ντάρχαμ. Στη συνέχεια κάνει την εμφάνισή του ο γοτθικός ρυθμός. Οι Άγγλοι μελετητές διακρίνουν τρία στάδια του γοτθικού ρυθμού: το πρώιμο στάδιο, το διακοσμητικό και το στάδιο του κάθετου ρυθμού. Γοτθικοί ναοί είναι ο ναός του αβαείου του Γουέστμινστερ (Λονδίνο), ο ναός του Σόλσμπερι, ο ναός του Γκλόστερ κ.ά.

Οι Νορμανδοί δεν έχουν αξιόλογη γλυπτική. Συνήθως στόλιζαν με γλυπτά τις προσόψεις των ναών. Η πρόσοψη του καθεδρικού ναού του Έξετερ περιλαμβάνει εκατοντάδες αγάλματα. Τα επιτάφια αγάλματα είναι τα σημαντικότερα δείγματα της αγγλικής γλυπτικής. Από τα ωραιότερα επιτάφια αγάλματα είναι του Εδουάρδου Β’ στο Γκλόστερ.

Η πρώτη περίοδος της ζωγραφικής εκπροσωπείται από την προσωπογραφία του Ριχάρδου Β’ στο Γουέστμινστερ και το δίπτυχο Γουίλτον στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου.

Κατά το 18ο και 19ο αι. έχουμε την ανάπτυξη του νεοκλασικισμού σε όλους τους τομείς της τέχνης.

Παράλληλα όμως εξακολουθεί να υπάρχει και ο γοτθικός ρυθμός.

Ξένοι καλλιτέχνες ζουν και εργάζονται στην Αγγλία του 18ου αι.

Τέτοιοι είναι οι Χόλμπάιν, Αντόνιο Μόρο, Βαν Ντάικ. Ταυτόχρονα μπαίνουν τα θεμέλια της περίφημης σχολής των Άγγλων προσωπογράφων και τοπιογράφων.

Τα θέματα της Αγγλικής Σχολής ζωγραφικής υπήρξαν κυρίως τρία: τα ήθη, η ύπαιθρος και το πρόσωπο. Ο Γουίλιαμ Χόγκαρθ διακρίθηκε στη σατιρική ηθογραφία. Σημαντικός εκπρόσωπος στην προσωπογραφία είναι ο Φλαμανδός Βαν Ντάικ. Αυτός φιλοτέχνησε εξαίσιες προσωπογραφίες της αγγλικής αυλής. Ο Ρέινολντς ζωγράφισε προσωπογραφίες στρατηγών, κοσμικών γυναικών και παιδιών.

Ο Τόμας Γκέινσμπορο δίνει ως πλαίσιο το ομιχλώδες αγγλικό ύπαιθρο.

Ο Ρόμνι δημιουργεί το γυναικείο ιδεώδες στην προσωπογραφία της λαίδης Χάμιλτον.

Με την ιστορική προσωπογραφία ασχολήθηκε ο Λόρενς.

Με την ύπαιθρο ασχολήθηκαν οι Κόνσταμπλ, Τέρνερ και Ουίλσον. Το 1848 εμφανίζεται στον τομέα της ζωγραφικής η ομάδα P.R.B. (Προ-Ραφαηλικός Αδελφός) με επικεφαλής τους Μπράουν, Ροσέτι και Χαντ. Άλλοι ζωγράφοι της ίδιας τεχνοτροπίας είναι οι Μιλέ, Γουάτς κ.ά.

Οι Άγγλοι προραφαηλικοί συνδυάζουν την αναζήτηση της καθαρής τεχνικής με τη μανία της μίμησης της φύσης. Ο προραφαηλισμός υπήρξε το τελευταίο καλλιτεχνικό κίνημα με καθαρά αγγλικό χαρακτήρα. Στον 20ό αι. οι σημαντικότεροι καλλιτέχνες είναι οι γλύπτες Μπάρμπαρα Χέπγουορθ, Χένρι Μουρ, οι ζωγράφοι Στάνλεϊ Σπένσερ, Ντάμιεν Χιρστ, Φράνσις Μπέικον κ.ά.

γ) Επιστήμες. Η αγγλική επιστήμη έχει τις ρίζες της στους αρχαίους Έλληνες και στους Άραβες ερευνητές και διανοητές. Τα ουράνια φαινόμενα κίνησαν πρώτα το ενδιαφέρον των επιστημόνων. Έτσι από νωρίς αναπτύχθηκαν η αστρονομία και τα μαθηματικά. Πρώτοι επιστήμονες στα μαθηματικά είναι: ο Μπράντουαρ, ο Χάριοτ, ο Νάπιερ, ο Φρ. Μπέικον κ.ά. Ο τελευταίος προσπάθησε να δώσει μια μέθοδο στην επιστήμη και την έρευνα. Ο Χάρβεϊ ανακάλυψε την κυκλοφορία του αίματος. Ο Νεύτων, στη φυσική, ανακάλυψε το νόμο της βαρύτητας. Το αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς ιδρύθηκε το 1675. Ο Φλάμστιντ και ο Χάλεϊ ασχολήθηκαν συστηματικά με τα ουράνια φαινόμενα. Τα πρώτα τηλεσκόπια κατασκευάστηκαν από τον Γκρέγκορι και το Νεύτωνα. Ο Κάβεντις υπολόγισε τη μάζα της Γης, ανακάλυψε το υδρογόνο και ερεύνησε τη σύνθεση του νερού. Ο Χουκ και ο Γκριού μελέτησαν με το μικροσκόπιο το φυτικό κύτταρο. Ο Κάβεντις, ο Μπλακ, ο Πρίσλεϊ, ο Ράδερφορντ κ.ά. θεμελίωσαν την επιστήμη της χημείας. Ο Άνταμς, στην αστρονομία, ανακάλυψε τον πλανήτη Ποσειδώνα και ο Χιντ κατέγραψε δέκα μικρούς πλανήτες.

Ο Φαραντέι διατύπωσε τους νόμους της ηλεκτρόλυσης.

Η οπτική αναπτύχθηκε από το Θ. Γιαγκ.

Ο Μάξουελ διατύπωσε την ηλεκτρομαγνητική θεωρία του φωτός.

Ο Δαρβίνος ασχολήθηκε με τη βιολογία.

Ο Μπελ, στην ιατρική, διέκρινε τα αισθητήρια και τα κινητήρια νεύρα.

Στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού οι Κρουκς, Βάρλεϊ και Τόμσον έθεσαν τις βάσεις της διερεύνησης του ηλεκτρονίου.

Το 1905 έγινε από το Χέβισάιντ η ανακάλυψη της ιονόσφαιρας. Τη στρατόσφαιρα ανακάλυψαν οι Σο, Ντάνις, Λίντεμαν, Ντόμπσον, Τσάπμαν και Ουίπλ. Το άτομο μελετήθηκε από τον πατέρα και γιο Μπραγκ. Ο Σόντι ανακάλυψε τα ισότοπα.

Το 1930 ο Τσάντγουικ βρίσκει πειραματικά το νετρόνιο.

Στη βιοχημεία ο Ρόμπινσον πέτυχε συνθετικά οιστρογόνα και ο Φλέμιγκ ανακάλυψε την πενικιλίνη.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ

Τα βρετανικά νησιά κατοικούνταν από τα προϊστορικά χρόνια, σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν εκεί.

Από το 600 π.Χ. άρχισαν ν’ αποβιβάζονται κατά κύματα οι Κέλτες, φυλή ποιμενική και πολεμική.

Το 55 π.Χ. ο Ιούλιος Καίσαρας πραγματοποίησε μια πρόχειρη απόβαση, που όμως απέτυχε.

Το 43 π.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Κλαύδιος προχώρησε στην κατάκτηση των νησιών, για να εκμεταλλευτεί τα πλούσια κοιτάσματα μετάλλων.

Το 2ο-3ο αι. ο Πλίνιος και ο γεωγράφος Μαρκιανός από την Ηράκλεια του Πόντου ονόμασαν τα δύο μεγάλα νησιά Αλβιόνα και Ιουρνία.

Το 409 οι Ρωμαίοι άποικοι και ο ρωμαϊκός στρατός εγκατέλειψαν τη Βρετανία. Μερικά χρόνια αργότερα οι Βρετανοί ζήτησαν τη βοήθεια των Γιούτων, λαού σαξονικού από τη Γιουτλάνδη (Δανία), για να διώξουν τους επιδρομείς Σκότους. Τελικά οι Γιούτοι ίδρυσαν το Βασίλειο του Κεντ στη νοτιοανατολική Αγγλία. Τους Γιούτους ακολούθησαν οι Σάξονες που κυριάρχησαν στην κυρίως Αγγλία και απώθησαν τους Βρετανούς Κέλτες στην Ουαλία και στις βόρειες ορεινές περιοχές.

Την ίδια εποχή (597) ο πάπας της Ρώμης Γρηγόριος έστειλε τον Αυγουστίνο και άλλους ιεραποστόλους για να διαδώσουν στα νησιά το χριστιανισμό.

Στο μεταξύ στην Αγγλία είχαν δημιουργηθεί εφτά βασίλεια. Το 829 ο Εγβέρτος του Έσεξ συνένωσε υπό το στέμμα του όλα τα βασίλεια. Τον 9ο αι. άρχισαν και οι επιδρομές των Δανών.

Ο Μέγας Αλφρέδος, βασιλιάς του Έσεξ, τους αντιμετώπισε και σύναψε ειρήνη. Κατά την περίοδο της βασιλείας του έδωσε μεγάλη βαρύτητα στην εκπαίδευση και στην οργάνωση της οικονομίας και της νομοθεσίας. Το 991 σημειώθηκε νέα επιδρομή των Δανών. Το 1013 ο Δανός Σβέιν έγινε βασιλιάς της Αγγλίας.

Το 1042 το αγγλικό στέμμα περιήλθε και πάλι στην αγγλοσαξονική δυναστεία με βασιλιά τον Εδουάρδο τον Εξομολογητή.

Το 1066 οι Νορμανδοί με το Γουλιέλμο Α’ τον Κατακτητή εισέβαλαν στην Αγγλία και νίκησαν στη μάχη του Χάστιγκς το Χάρολντ, βασιλιά των Αγγλοσαξόνων, θέτοντας τέρμα στην αγγλοσαξονική κυριαρχία.

Το 1154 με την άνοδο στο θρόνο του Ερρίκου Β’ αρχίζει η περίοδος της δυναστείας των Πλανταγενετών.

Το 1189 ανέβηκε στο θρόνο ο Ριχάρδος Α’ ο Λεοντόκαρδος που βασίλεψε για δέκα χρόνια, από τα οποία μόνο ένα έμεινε στην Αγγλία γιατί συμμετείχε στην τρίτη σταυροφορία. Τον διαδέχτηκε ο αδερφός του Ιωάννης ο Ακτήμονας, ο οποίος υποχρεώθηκε, έπειτα από επανάσταση των ευγενών, να παραχωρήσει σύνταγμα ελευθεριών, την περίφημη «Μάγκνα Κάρτα» (1215).

Έτσι καθιερώθηκε η πρώτη συνταγματική μοναρχία στην Αγγλία.

Ο βασιλιάς δεν ήταν πια απόλυτος μονάρχης, αλλά δεσμευόταν από το νόμο.

Το 1272 ανέβηκε στο θρόνο ο Εδουάρδος Α’, που κατόρθωσε να προσαρτήσει την Ουαλία και να καταστήσει φόρου υποτελή τη Σκοτία.

Ο γιος του έλαβε τον τίτλο του «πρίγκιπα της Ουαλίας». Μέχρι σήμερα έχει τον τίτλο αυτό ο διάδοχος του βρετανικού θρόνου.

Το 1337 κηρύχτηκε ο εκατονταετής πόλεμος (1337-1453) μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας.

Ο Ερρίκος Ε’ (1413) πέτυχε, ύστερα από μεγάλη εκστρατεία, να ανακηρυχτεί διάδοχος του γαλλικού θρόνου.

Ο γιος του Ερρίκος ΣΤ’ ανακηρύχτηκε συγχρόνως βασιλιάς Αγγλίας και Γαλλίας. Τελικά οι Γάλλοι, με την Ιωάννα της Λορένης (Ζαν ντ’ Αρκ) να πρωτοστατεί στην αντίσταση, απώθησαν τους Άγγλους, οι οποίοι έχασαν τις κτήσεις τους στη Γαλλία.

Ακολούθησε ο εμφύλιος πόλεμος των «Δύο Ρόδων» (1455-1485) μεταξύ των οίκων Γιορκ (Υόρκης) και Λάνκαστερ. Το 1485 ανέβηκε στο θρόνο ο Ερρίκος Ζ’ Τιδόρ και έθεσε τέρμα στις εμφύλιες διαμάχες.

Ο Ερρίκος Ζ’ κυβέρνησε την Αγγλία απολυταρχικά χωρίς να συμβουλεύεται το κοινοβούλιο και τους ευγενείς.

Ο διάδοχός του (1509) Ερρίκος Η’, άνθρωπος μορφωμένος και ισχυρός, εργάστηκε επίμονα για την απόσπαση της αγγλικής Εκκλησίας από τη δικαιοδοσία του πάπα. Κατόρθωσε να πείσει τη βουλή να ψηφίσει νόμο με τον οποίο ο βασιλιάς στο εξής θα αναγνωριζόταν ως η μόνη κεφαλή της Εκκλησίας και θα μπορούσε να επιβάλλει θανατική ποινή για τους αιρετικούς.

Όταν ο πάπας πληροφορήθηκε τα συμβάντα, τον αφόρισε.

 Ο Ερρίκος σε απάντηση κατάργησε όλα τα μοναστήρια, δήμευσε τις περιουσίες τους και έκαψε τις μοναστηριακές βιβλιοθήκες.

Η μεταρρύθμιση του Ερρίκου Η’ οδήγησε στη δημιουργία της αγγλικανικής Εκκλησίας (1534).

Ο Ερρίκος Η’ πέθανε το 1547 και άφησε το θρόνο στον Εδουάρδο ΣΤ’, ο οποίος αρρώστησε και πέθανε σε μικρή ηλικία.

Στο θρόνο ανέβηκε η Μαρία Τιδόρ (1553) που, αντίθετα από τον πατέρα της Ερρίκο Η’, εργάστηκε υπέρ του καθολικισμού. Στα χρόνια της βασιλείας της εκδιώχθηκαν και θανατώθηκαν στην πυρά πολλοί αγγλικανοί.

Μετά το θάνατό της η βουλή ανακήρυξε βασίλισσα την αδελφή της (από άλλη μητέρα) Ελισάβετ Α’ (1558).

Η Ελισάβετ ήταν ηγεμόνας με πολλά χαρίσματα.

Εργάστηκε πολύ για την ευημερία του λαού της και το μεγαλείο της Αγγλίας.

Ξεπέρασε τις εσωτερικές δυσκολίες (υπονόμευση του θρόνου από τη Μαρία Στιούαρτ της Σκοτίας) και τις εκκλησιαστικές διαμάχες και έδωσε ώθηση στην οικονομία, στα γράμματα και τις τέχνες.

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας της το αγγλικό ναυτικό νίκησε την αήττητη ισπανική αρμάδα για πρώτη φορά. Συγχρόνως, οι Άγγλοι θαλασσοπόροι έβαλαν στις νέες χώρες τα θεμέλια της βρετανικής αποικιακής αυτοκρατορίας.

Η Ελισάβετ πέθανε το 1603.

Οι διάδοχοί της Σκοτσέζοι Ιάκωβος Α’ και Κάρολος Α’ της δυναστείας των Στιούαρτ φάνηκαν ανάξιοι βασιλείς και οδήγησαν τη χώρα σε εμφύλιο πόλεμο.

Η επανάσταση ξέσπασε με επικεφαλής τον αντιστράτηγο Όλιβερ Κρόμγουελ.

Ο στρατός του βασιλιά ηττήθηκε (1645) και ο Κάρολος καταδικάστηκε σε θάνατο «ως τύραννος, προδότης, δολοφόνος και εχθρός του λαού» και εκτελέστηκε το 1649.

Μετά την επικράτηση των αντιμοναρχικών αναδείχτηκε ισχυρή φυσιογνωμία ο Όλιβερ Κρόμγουελ, μια προσωπικότητα για την οποία οι ιστορικοί και οι βιογράφοι εκφράζουν αντικρουόμενες απόψεις. Στην αρχή η εξουσία περιήλθε στη βουλή.

Η βουλή υπέδειξε για ηγέτη τον Κρόμγουελ και αυτός τη διέλυσε βίαια. Μετά την κατάργηση της μοναρχίας συστάθηκε η Κοινοπολιτεία (δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης).

Ο Κρόμγουελ κυβέρνησε την Αγγλία απολυταρχικά με αυστηρή εφαρμογή των νόμων. Κατόρθωσε μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα να αποκαταστήσει το γόητρο της χώρας στο εξωτερικό, να επιβάλει την τάξη στο εσωτερικό, να ανορθώσει την οικονομία και να δώσει ώθηση στο εμπόριο. Μετά το θάνατό του οι φιλομοναρχικοί κατόρθωσαν να επαναφέρουν τη βασιλεία και ν’ ανεβάσουν στο θρόνο τον Κάρολο Β’.

Ο Κάρολος Β’ καταδίωξε με μανία τους δημοκρατικούς. Στην εποχή του όμως ψηφίστηκε ο θεμελιώδης νόμος «Habeas Corpus», που υπήρξε πρότυπος νόμος δημοσίου δικαίου για όλα τα συντάγματα των φιλελεύθερων κρατών.

Έτσι, αναγνωρίστηκε και έγινε σεβαστό το δικαίωμα της προσωπικής ελευθερίας και απαγορεύτηκε η αυθαίρετη κράτηση και φυλάκιση. Τον Κάρολο διαδέχτηκε το 1685 ο γιος του Ιάκωβος Β’, ο οποίος εκθρονίστηκε εξαιτίας της σκληρότητάς του και το κοινοβούλιο ανέβασε στο θρόνο το Γουλιέλμο Γ’. Στην εποχή του έγινε η ναυμαχία της Μάγχης, όπου ο αγγλικός στόλος κατέστρεψε το γαλλικό. Το 1689 συντάχθηκαν η «Διακήρυξη περί Δικαιωμάτων», με την οποία εξασφαλίζονταν οι ελευθερίες και αυξάνονταν οι εξουσίες του Κοινοβουλίου, και η «Πράξη περί Ανεξιθρησκίας», που επέτρεπε στους προτεστάντες να ακολουθούν ελεύθερα τη θρησκεία τους.

Το 1702 ανέβηκε στο θρόνο η Άννα Στιούαρτ. Το 1704 οι Άγγλοι κατέλαβαν το Γιβραλτάρ και στη συνέχεια υπήρξε ενοποίηση Σκοτίας και Αγγλίας («Πράξη Ένωσης», 1707). Έτσι δημιουργήθηκε το βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας. Το 1714 έγινε βασιλιάς ο Γεώργιος Α’ της δυναστείας Ουίνδσορ. Αν και ο ίδιος δεν ήταν προικισμένος με ιδιαίτερα προσόντα, στην εποχή του η Αγγλία έγινε η πιο μεγάλη αποικιακή δύναμη στον κόσμο, εδραιώθηκε με ισχυρές βάσεις το κοινοβουλευτικό σύστημα και οργανώθηκαν τα δύο μεγάλα κόμματα οι συντηρητικοί (Τόρις) και οι φιλελεύθεροι (Ουίξ) που, εναλλασσόμενα, κυβέρνησαν για πολλά χρόνια την Αγγλία. Στην εποχή της βασιλείας του Γεωργίου Β’ ξέσπασε ο επταετής πόλεμος (1756-1763) μεταξύ Βρετανίας και Γαλλίας.

Η Γαλλία ηττήθηκε και η Βρετανία κατέλαβε τον Καναδά. Έχασε όμως τη Φλόριντα, τη Σενεγάλη και ορισμένες άλλες κτήσεις. Κατά τη βασιλεία του Γεωργίου Γ’ οι Ηνωμένες Πολιτείες διακηρύσσουν την Ανεξαρτησία τους (4 Ιουλίου 1776) και μετά από πολεμικές συγκρούσεις ανεξαρτητοποιούνται πλήρως (1783). Στη συνέχεια η Βρετανία κυριάρχησε στην Ινδία, στην Κεϋλάνη, στη Μάλτα και ίδρυσε την πρώτη της αποικία στην Αυστραλία. Δημιουργήθηκε έτσι η Μεγάλη Βρετανική Αυτοκρατορία.

Ο 18ος αι. στην Αγγλία ταυτίστηκε με τη βιομηχανική επανάσταση που ξεκίνησε από εκεί. Το 1803 η Αγγλία κήρυξε τον πόλεμο στη Γαλλία του Ναπολέοντα. Το 1805 ο ναύαρχος Νέλσον νίκησε στο Τραφάλγκαρ (νότια Ισπανία) το γαλλικό και ισπανικό στόλο και αναχαίτισε την πορεία των Γάλλων. Το 1837 ανέβηκε στο θρόνο η Βικτορία με άξιους συνεργάτες-κυβερνήτες της Αγγλίας, όπως ο Πάλμερστον, ο Κάνιγκ, ο Ντισραέλι κ.ά. Η περίοδος της βασιλείας της ονομάστηκε βικτοριανή περίοδος. Η βασίλισσα και ο σύζυγός της Αλβέρτος δημιούργησαν μια αγαπημένη οικογένεια και υπήρξαν πρότυπο ζευγαριού για όλους τους υπηκόους τους, με αποτέλεσμα την αναβάθμιση του θεσμού της οικογένειας. Το 1876 η Βικτορία ανακηρύχθηκε αυτοκράτειρα των Ινδιών. Το 1893 η άνοδος της εργατικής τάξης οδήγησε στην ίδρυση του Ανεξάρτητου Εργατικού Κόμματος. Τη Βικτορία διαδέχτηκε ο γιος της Εδουάρδος Ζ’ (1901) και αυτόν ο Γεώργιος Ε’ (1910).

Στις αρχές του αιώνα σχηματίστηκαν δύο συνασπισμοί των μεγάλων δυνάμεων της εποχής. Τον ένα («Αντάντ») συγκρότησαν η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία και αργότερα εντάχθηκαν σε αυτόν η Ιταλία (1915) και οι ΗΠΑ (1917). Τον δεύτερο («Κεντρικές Δυνάμεις») συγκρότησαν η Γερμανία και η Αυστροουγγαρία. Σε αυτόν προσχώρησε και η Τουρκία. Οι δύο συνασπισμοί, μαζί και με άλλες χώρες, συγκρούστηκαν το 1914 με αποτέλεσμα το ξέσπασμα του α’ παγκόσμιου πολέμου. Οι Βρετανοί πολέμησαν σε όλα τα μέτωπα του πολέμου (Δυτικό μέτωπο, Μέση Ανατολή, Μακεδονικό μέτωπο) και είχαν πολλές απώλειες, ενώ μεγάλες συγκρούσεις έγιναν και στη θάλασσα, όπου υπερείχε ο ισχυρός αγγλικός στόλος. Τελικά οι Κεντρικές Δυνάμεις ηττήθηκαν το 1918 και έληξε έτσι ο α’ παγκόσμιος πόλεμος. Το 1919 οργανώθηκε ο Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός (ΙRΑ) που οδήγησε στη διαίρεση της Ιρλανδίας (1922) με αποτέλεσμα το Ηνωμένο Βασίλειο να διατηρήσει την κυριαρχία του μόνο στο βόρειο τμήμα του νησιού. Το 1936 ανέβηκε στο θρόνο ο Γεώργιος ΣΤ’, πατέρας της βασίλισσας Ελισάβετ Β’, που τον διαδέχτηκε το 1952.

Το 1939 τα γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Πολωνία. Τα γεγονότα εξελίχτηκαν ραγδαία. Η Αγγλία και η Γαλλία κήρυξαν αμέσως τον πόλεμο κατά της Γερμανίας και έτσι άρχισε ο β’ παγκόσμιος πόλεμος. Η Γερμανία σύντομα κυριάρχησε στο μεγαλύτερο τμήμα της Ευρώπης. Στις 10 Μαΐου του 1940 ο Ουίνστον Τσόρτσιλ έγινε πρωθυπουργός της Αγγλίας και ανέλαβε τις ευθύνες του πολέμου. Τα αγγλικά στρατεύματα αποσύρθηκαν μέχρι την άνοιξη του 1941 απ’ όλα τα ευρωπαϊκά εδάφη. Από τον Αύγουστο του 1940 είχαν αρχίσει οι γερμανικές αεροπορικές επιδρομές κατά των βρετανικών νησιών. Ως το Μάιο του 1941 οι αγγλικές μεγαλουπόλεις (ιδιαίτερα το Λονδίνο) υπέστησαν μεγάλες ζημιές. Αργότερα ο πόλεμος μεταφέρθηκε στη Βόρεια Αφρική. Το αγγλικό στρατηγείο είχε την έδρα του στο Κάιρο. Στη μάχη του Ελ Αλαμέιν οι Άγγλοι νίκησαν.

Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ στις 14 Ιανουαρίου 1943 συναντήθηκε με το Θεόδωρο Ρούσβελτ, πρόεδρο των ΗΠΑ, στην Καζαμπλάνκα για να συνεννοηθούν για τη συνεργασία τους στον πόλεμο. Ακολούθησαν η εισβολή στην Ιταλία και η απόβαση των Συμμάχων στη Νορμανδία τον Ιούνιο του 1944. Ως το 1945 αγγλικά στρατεύματα, μαζί με άλλα συμμαχικά και ρωσικά (από την ανατολή), κατέλαβαν τη Γερμανία.

Το 1945 άρχισε η εθνικοποίηση των ανθρακωρυχείων και της βιομηχανίας σιδήρου και χάλυβα. Στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής εμφανίζονταν εναλλάξ το Συντηρητικό και το Εργατικό κόμμα.

Από το 1960 άρχισε η διάλυση του αποικιακού κράτους του Ηνωμένου Βασιλείου.

Πολλά κράτη-αποικίες ανεξαρτητοποιήθηκαν και πολλές κτήσεις απέκτησαν αυτονομία.

Ωστόσο η Βρετανία προσπάθησε να διατηρήσει με το θεσμό της Κοινοπολιτείας κάποια ενότητα με τις πρώην αποικίες και κτήσεις της. Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 στη Βόρεια Ιρλανδία ξέσπασαν συγκρούσεις με τον ΙRA. Η οικονομική κρίση, συνέπεια της κρίσης του πετρελαίου και της ανόδου του πληθωρισμού (1973-1974), έφερε σε αδιέξοδο τη συντηρητική κυβέρνηση. Το 1973 το Ηνωμένο Βασίλειο έγινε μέλος της ΕΟΚ και την επόμενη χρονιά ανέβηκαν στην εξουσία με σχετική πλειοψηφία οι Εργατικοί. Το 1979 οι πολλές απεργίες που σημειώθηκαν όξυναν την οικονομική κατάσταση της χώρας, με αποτέλεσμα να παραιτηθεί η κυβέρνηση των Εργατικών του Τζέιμς Κάλαχαν. Στις εκλογές του Μαρτίου 1979 πλειοψήφησαν οι Συντηρητικοί και πρωθυπουργός ανέλαβε η Μάργκαρετ Θάτσερ. Η Θάτσερ προσανατολίστηκε στην εφαρμογή νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής. Συνέπειες της πολιτικής αυτής ήταν η αύξηση της ανεργίας και οι συνεχιζόμενες απεργιακές κινητοποιήσεις. Από τον Αύγουστο του 1981 αναζωπυρώθηκαν στο κατεχόμενο από το Ηνωμένο Βασίλειο τμήμα της Ιρλανδίας οι διαδηλώσεις και η δράση του IRA επεκτάθηκε. Το 1982 η Αργεντινή κατέλαβε τα νησιά Φόκλαντ, με αποτέλεσμα τη σύγκρουση των δύο χωρών. Η Αγγλία ανακατέλαβε μετά από δύο μήνες τα νησιά και η κρίση έληξε.

Το 1990 η Θάτσερ παραιτήθηκε και τη θέση της πήρε ο μέχρι τότε υπουργός Οικονομικών Τζον Μέιτζορ. Ο Μέιτζορ αύξησε σημαντικά τη φορολογία και επικύρωσε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, πράξεις που προκάλεσαν μεγάλες αντιδράσεις.

Η Βρετανία έστειλε στρατεύματα στον πόλεμο του Κόλπου και της πρώην Γιουγκοσλαβίας (1991). Στη Βόρεια Ιρλανδία οι συγκρούσεις και οι βομβιστικές επιθέσεις είχαν ενταθεί σημαντικά. Το 1993 ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις και την επόμενη χρονιά κηρύχθηκε ανακωχή από τον IRA.

Στις εκλογές του 1997 και του 2001 επικράτησε το κόμμα των Εργατικών και πρωθυπουργός έγινε ο Τόνι Μπλερ. Το 1997 το Ηνωμένο Βασίλειο επέστρεψε το Χογκ Κογκ στην Κίνα. Την 1η Ιουλίου 1999 η Σκοτία απέκτησε δική της τοπική βουλή. Βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις πήραν μέρος στις επιχειρήσεις που έγιναν το 1998 εναντίον του Ιράκ και το 1999 στο Κόσοβο και την υπόλοιπη Γιουγκοσλαβία. Το 2001, μετά την τρομοκρατική επίθεση στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου της Νέας Υόρκης, η Βρετανία και οι ΗΠΑ έστειλαν στρατεύματα στο Αφγανιστάν εναντίον της κυβέρνησης των Ταλιμπάν και το 2003 εισέβαλαν (παρά τις αντιρρήσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ) στο Ιράκ, με αποτέλεσμα την ανατροπή του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν.

Στις βουλευτικές εκλογές του 2005 το Εργατικό Κόμμα λαμβάνει την πλειοψηφία και ο Τόνι Μπλερ επανεκλέγεται για τρίτη φορά πρωθυπουργός.

Ηνωμένο Βασίλειο, Χρονολογικός πίνακας
600 π.Χ.	Στα βρετανικά νησιά φτάνουν οι Κέλτες.
43 π.Χ.	Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Κλαύδιος καταλαμβάνει τα νησιά.
409 μ.Χ.	Οι Ρωμαίοι αποχωρούν από την περιοχή.
α’ μισό 5ου αι.	Οι Γιούτοι ιδρύουν στην Αγγλία το βασίλειο του Κεντ.
6ος αι.	Στα βρετανικά νησιά επικρατούν οι Σάξονες.
597	Διαδίδεται ο χριστιανισμός στην Αγγλία.
829	Τα βασίλεια της Αγγλίας ενώνονται. Δυναστεία Σαξόνων (πρώτος βασιλιάς ο Εγβέρτος).
1013	Ο Δανός Σβέιν γίνεται βασιλιάς της Αγγλίας.
1042	Ο Αγγλοσάξονας Εδουάρδος ο Εξομολογητής αναλαμβάνει το θρόνο.
1066	Επιδρομή των Νορμανδών. Βασιλιάς στέφεται ο Νορμανδός Γουλιέλμος Α’ Κατακτητής.
1154	Δυναστεία Πλανταγενετών (πρώτος βασιλιάς ο Ερρίκος Β’).
1189-1199	Ο βασιλιάς Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος παίρνει μέρος στη γ’ σταυροφορία.
1215	Ο βασιλιάς Ιωάννης ο Ακτήμονας υπογράφει τη «Μάγκνα Κάρτα».
1337-1453	Εκατονταετής πόλεμος.
1455-1485	Εμφύλιος πόλεμος των «Δύο Ρόδων» (δυναστείες Λάνκαστερ και Γιορκ).
1485	Δυναστεία των Τιδόρ (πρώτος βασιλιάς ο Ερρίκος Ζ’).
1509	Βασιλιάς ο Ερρίκος Η’.
1534	Απόσπαση της εκκλησίας από τη Ρώμη. Δημιουργία της Αγγλικανικής Εκκλησίας.
1553	Στο θρόνο ανεβαίνει η Μαρία Τιδόρ. Περίοδος της Ιεράς Εξέτασης.
1558-1603	Βασιλεία της Ελισάβετ Α΄.
1645	Επανάσταση και κατάλυση της μοναρχίας. Την εξουσία καταλαμβάνει ο αντιστράτηγος Όλιβερ Κρόμγουελ.
1660	Επαναφορά της μοναρχίας.
1689	Σύνταξη της «Διακήρυξης περί Δικαιωμάτων» και της «Πράξης περί Ανεξιθρησκίας».
1704	Οι Άγγλοι καταλαμβάνουν το Γιβραλτάρ.
1707	Πράξη Ένωσης Αγγλίας-Σκοτίας. Δημιουργείται το βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας.
1714	Δυναστεία Ουίνδσορ (πρώτος βασιλιάς ο Γεώργιος Α’).
1756-1763	Επταετής πόλεμος.
1783	Οι ΗΠΑ ανεξαρτητοποιούνται από τη Μεγάλη Βρετανία.
18ος αι.	Βιομηχανική επανάσταση.
1805	Ναυμαχία Τραφάλγκαρ.
1837-1901	Βικτοριανή περίοδος.
1914-1918	α’ παγκόσμιος πόλεμος.
1922	Διαίρεση της Ιρλανδίας. Η Βόρεια Ιρλανδία παραμένει στην κυριαρχία της Μεγάλης Βρετανίας.
1936	Βασιλιάς ο Γεώργιος ΣΤ΄.
1939-1945	Β’ παγκόσμιος πόλεμος.
1952	Βασίλισσα η Ελισάβετ Β’.
1960	Αρχίζει η διάλυση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.
1973	Οικονομική κρίση. Η Βρετανία γίνεται μέλος της ΕΟΚ (ΕΕ).
1979	Παραίτηση της κυβέρνησης των Εργατικών. Πρωθυπουργός η Μάργκαρετ Θάτσερ του Συντηρητικού κόμματος.
1982	Σύρραξη με την Αργεντινή για τα νησιά Φόκλαντ.
1983 και 1987	Επανεκλογή της Θάτσερ.
1990	Πρωθυπουργός ο Τζον Μέιτζορ.
1994	Ανακωχή με τον IRA.
1997	Επικρατεί το κόμμα των Εργατικών. Πρωθυπουργός ο Τόνι Μπλερ. Το Χογκ Κογκ παραχωρείται στην Κίνα.
1999	Τα βρετανικά στρατεύματα συμμετέχουν στις επιχειρήσεις στο Κόσοβο. Η Σκοτία αποκτά τοπική βουλή.
2001	Επανεκλογή του Τόνι Μπλερ. Εισβολή στο Αφγανιστάν.
2003	Το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ επιτίθενται στο Ιράκ.
2005	Ο Τόνι Μπλερ επανεκλέγεται για τρίτη φορά πρωθυπουργός.

Τον Ιανουάριο του 2021 το Ηνωμένο Βασίλειο βγήκε από το Euro.

  Επιμέλεια Άρθρου & Φωτογραφίας : Γεώργιος Λυμπερόπουλος