Καβάλα – kavala

Πόλη της Ανατολικής Μακεδονίας, πρωτεύουσα του νομού Καβάλας. Αποτελεί έδρα του ομώνυμου δημοτικού διαμερίσματος και του δήμου Καβάλας και έχει 58.663 κατοίκους.

Η Καβάλα είναι ένα από τα μεγάλα αστικά κέντρα της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. 

Χτισμένη αμφιθεατρικά, στους πρόποδες του βουνού Σύμβολου προς τη θάλασσα, καταλήγει στο μεγάλο λιμάνι της, που αποτελεί το κυριότερο εξαγωγικό κέντρο των νομών Σερρών, Δράμας, Ξάνθης και Καβάλας και ένα από τα πιο σύγχρονα λιμάνια της Ελλάδας. Αποτελεί σημαντικό εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο, με βιομηχανίες επεξεργασίας καπνού, ενδυμάτων, τροφίμων κ.ά. Επίσης, αποτελεί αξιόλογο αλιευτικό κέντρο.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η περιοχή της παλιάς πόλης, με τα στενά πλακόστρωτα δρομάκια και τα παλιά σπίτια. Σε όλη την πόλη υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα ιστορικά μνημεία, όπως το Ιμαρέτ, μουσουλμανικό αρχιτεκτόνημα των αρχών του 19ου αι., το σπίτι του Μωχάμετ Άλι, το κάστρο που είναι χτισμένο στην παλιά Ακρόπολη, το παλιό υδραγωγείο κ.ά.

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας εκτίθενται σημαντικά ευρήματα της αρχαίας Νεάπολης, καθώς και αρχαιότητες από όλη την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, που καλύπτουν μακρά περίοδο 6.000 ετών περίπου.

Η Καβάλα βρίσκεται στη θέση της αρχαίας Νεάπολης, αποικίας της Θάσου. Η πόλη ιδρύθηκε στα μέσα του 7ου αι. π.Χ. σε μια οχυρή χερσόνησο, τη θέση της σύγχρονης συνοικίας Παναγία, και ήταν περιτριγυρισμένη από ισχυρό τείχος. Το κέντρο της πόλης αποτελούσε το αρχαϊκό ιερό της θεάς Παρθένου που χρονολογείται γύρω στο 650 π.Χ. Από το αρχικό αυτό ιερό υπάρχουν ελάχιστα λείψανα, που δεν επιτρέπουν την ακριβή αναπαράσταση της μορφής του. Τον 5ο αι. π.Χ., ίσως έπειτα από μια καταστροφή του ιερού, χτίστηκε στη θέση του περίπτερος ναός ιωνικού ρυθμού από θασίτικο μάρμαρο. Από το τέλος του αιώνα αυτού αρχίζουν να κυκλοφορούν και τα νομίσματα της Νεάπολης, που ήταν ασημένια. Από το 454 π.Χ. η Νεάπολη αναφέρεται ως μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας, στην οποία έμεινε πάντα πιστή. Μετά την εμφάνιση μάλιστα του Φιλίππου Β’ της Μακεδονίας η Νεάπολη έκλεισε και στρατιωτική συνθήκη (355 π.Χ.) με την Αθήνα εναντίον του Φιλίππου. Το 340 π.Χ. φαίνεται πως η πόλη καταλήφθηκε από το Φίλιππο, όπως άλλωστε και ολόκληρη η Θράκη και η Θάσος. Από τότε και σε όλη τη ρωμαϊκή περίοδο αναφέρεται σπάνια. Η Νεάπολη ήταν η πρώτη πόλη της Ευρώπης στην οποία αποβιβάστηκε ο απόστολος Παύλος το 49 μ.Χ.

Στα πρώτα βυζαντινά χρόνια η πόλη ήταν έδρα επισκόπου. Την εποχή του Ιουστινιανού επισκευάστηκαν και τα τείχη της. Ίσως στα τέλη του 8ου αιώνα έγινε η αλλαγή του ονόματός της σε Χριστούπολη.

Από το τέλος του 11ου αιώνα η Χριστούπολη υπέστη πολλές καταστροφές από διάφορους επιδρομείς (σταυροφόρους, Νορμανδούς, Καταλανούς). Τότε χτίστηκε από τον Ανδρόνικο Β’ Παλαιολόγο και ένα μεγάλο τείχος που ξεκινούσε από τα εξωτερικά τείχη της πόλης και προχωρούσε σε μεγάλο μήκος προς την κορυφή του βουνού. Από το τείχος αυτό σώζονται στη σύγχρονη εποχή αρκετά τμήματα.

Το 1387 η πόλη καταλήφθηκε από τους Τούρκους, οι οποίοι ανέθεσαν τη διοίκησή της στο δεσπότη της Θεσσαλονίκης Μανουήλ Παλαιολόγο ως το 1391, οπότε κατέστρεψαν την πόλη ολοκληρωτικά. Στην περίοδο αυτήν της τουρκοκρατίας παρουσιάζεται και το σημερινό όνομα της πόλης, άγνωστης ετυμολογικής αρχής. Στο 16ο αιώνα τα τείχη της ανοικοδομήθηκαν από τους Τούρκους και ο σουλτάνος Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής μαζί με το βεζίρη του Ιμπραήμ στόλισαν την πόλη με πολλά δημόσια κτίρια, όπως το τζαμί του Ιμπραήμ πασά και το υδραγωγείο. 

Τότε άρχισε να παρουσιάζεται σημαντική εμπορική και πνευματική ανάπτυξη. 

Το 1769 γεννήθηκε στην Καβάλα ο Μωχάμετ Άλι, ιδρυτής, αργότερα, της αιγυπτιακής δυναστείας. 

Το 19ο αιώνα το λιμάνι της Καβάλας παρουσίασε έντονη κίνηση και η πόλη έγινε το μεγαλύτερο οικονομικό και εμπορικό κέντρο ολόκληρης της περιοχής. 

Στα μέσα του αιώνα αυτού άρχισε να επεκτείνεται η πόλη και έξω από τα τείχη.

Το 1912 την Καβάλα κατέλαβαν οι Βούλγαροι. Η πόλη υπέστη πολλά δεινά και παρέμεινε στην κυριαρχία των Βουλγάρων μέχρι τον Ιούλιο του 1913, οπότε απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στόλο.

Τον Απρίλιο του 1941 και ως τον Οκτώβριο του 1944 την πόλη κατέλαβαν και πάλι οι Βούλγαροι, οι οποίοι μεταχειρίστηκαν απάνθρωπα μέσα, για να εξαφανίσουν τον ελληνικό πληθυσμό της μέχρι την απελευθέρωσή της (Οκτώβριος 1944).

Καβάλας δημοτικό διαμέρισμα :  Δημοτικό διαμέρισμα του δήμου Καβάλας του νομού Καβάλας. Έχει πέντε οικισμούς (Καβάλα, Άγιος Σύλλας, Άσπρη Άμμος, Παλαιό Τσιφλίκι, Σανατόριο) και 60.802 κατοίκους.

  Επιμέλεια Άρθρου & Φωτογραφίας : Γεώργιος Λυμπερόπουλος