Ευρυτανίας, νομός – evrytanias

Νομός της Στερεάς Ελλάδας με έκταση 2.045 τ. χλμ. και πληθυσμό 32.053 κατ. Πρωτεύουσα του νομού είναι το Καρπενήσι (6.592 κάτ.).  .  .

  

ΦΥΣΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ :

Ο νομός Ευρυτανίας συνορεύει Β με το νομό Καρδίτσας, Ν και Δ με το νομό Αιτωλοακαρνανίας και Α με τους νομούς Καρδίτσας και Φθιώτιδας. Είναι η πιο ορεινή περιοχή της Στερεάς Ελλάδας και σκεπάζεται σχεδόν ολόκληρη από ψηλά βουνά που αποτελούν συνέχεια των οροσειρών της Πίνδου. Σπουδαιότερα βουνά είναι ο Τυμφρηστός ή Βελούχι (2.315 μ.), που δεσπόζει στο κέντρο της περιοχής, ενώ οι κορυφές Ντελιμίδι (2.163 μ.), Βουτσικάκι (2.154 μ.), Φτέρη (2.128 μ.), Καλιακούδα (2.101 μ.), Λιάκουρα (2.043 μ.) κ.ά., είναι τμήματα που ανήκουν στα Βαρδούσια και το Παναιτωλικό.

Τα σπουδαιότερα ποτάμια του νομού είναι ο Αγραφιώτικος και ο Μέγδοβας (Ταυρωπός), παραπόταμοι του Αχελώου.

Το κλίμα είναι πολύ ψυχρό το χειμώνα και δροσερό το καλοκαίρι. Παρά την τραχύτητα του, είναι πολύ υγιεινό.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ :

Η οικονομία του νομού στηρίζεται στην κτηνοτροφία και τη γεωργία. Εκτρέφονται αιγοπρόβατα, βοοειδή και χοίροι. Στις καλλιέργειες την πρώτη θέση κατέχουν το σιτάρι, το καλαμπόκι, οι πατάτες και τα φασόλια. Ακολουθούν οι κτηνοτροφές. Ο ορυκτός πλούτος του νομού είναι αξιόλογος, αλλά δε γίνεται συστηματική εκμετάλλευσή του. Το ορεινό ανάγλυφο, η υπερβόσκηση και οι πυρκαγιές αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για την οικονομική ανάπτυξη του νομού. Ωστόσο, γίνονται προσπάθειες για την άρδευση μεγαλύτερων εκτάσεων γης, για συστηματική εκμετάλλευση των δασών και για την ανάπτυξη του τουρισμού.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ :  

Ο νομός Ευρυτανίας περιλαμβάνει έντεκα δήμους: 

Αγράφων (3.691 κάτ.), 

Απεραντίων (3.213 κάτ.), 

Ασπροπόταμου (2.729 κάτ.), 

Βίνιανης (1.438 κάτ.), 

Δομνίστας (2.163 κάτ.), 

Καρπενησίου (9.390 κάτ.), 

Κτημενίων (1.168 κάτ.), 

Ποταμιάς (1.933 κάτ.), 

Προυσού (2.253 κάτ.), 

Φουρνά (1.542 κάτ.)   και   

Φραγκίστας (2.533 κάτ.). 

Διοικητικά ο νομός υπάγεται στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας.

ΜΝΗΜΕΙΑ-ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ :

Σε όλη την περιοχή της Ευρυτανίας υπάρχουν εκκλησιαστικά μνημεία από την παλαιοχριστιανική εποχή κ.ε. 

Στον 6ο αι. ανήκουν τα ερείπια της βασιλικής του Αγίου Λεωνίδη Κλαυσείου. 

Η μονή Προυσού, θρησκευτικό και πολιτιστικό κέντρο της Ευρυτανίας κατά την τουρκοκρατία, χρονολογείται τουλάχιστο από το 12ο αι. 

Τέλος στο χωριό Φουρνάς, πατρίδα του Διονύσιου του εκ Φουρνά, άκμασε το 18ο αι. η μονή της Ζωοδόχου Πηγής, όπου λειτούργησε και η σχολή των Αγράφων.

ΙΣΤΟΡΙΑ :

Η ονομασία της Ευρυτανίας οφείλεται στο μυθικό ήρωα και βασιλιά της Εύρυτο, που είχε πρωτεύουσά του την Οιχαλία, πόλη η οποία είχε ιδρυθεί από το βασιλιά των Δρυόπων Μελανέα. Οι παλιότεροι κάτοικοι της Ευρυτανίας ήταν οι αρχαίοι Ευρυτάνες, οι Δόλοπες, οι Αγραίοι και οι Απεράντιοι. Αυτοί ήταν συνήθως υπήκοοι ή σύμμαχοι των Αιτωλών, με τους οποίους είχαν κοινή γλώσσα και έθιμα. 

Ήταν περιβόητοι για τις πολεμικές τους αρετές και τη μεγάλη φυσική αντοχή τους. 

Στην εκστρατεία κατά της Τροίας πήραν μέρος άλλοι ως συμπολεμιστές του Αχιλλέα, όπως ο Φοίνικας, αρχηγός των Δολόπων, άλλοι με ηγέτη το Θόαντα και άλλοι, τέλος, με ηγέτες τους γιους του Ασκληπιού Ποδαλείριο και Μαχάονα. 

Το 429 π.Χ., όταν ο Αθηναίος στρατηγός Δημοσθένης επιτέθηκε κατά των Λοκρών και των Ευρυτάνων, έπαθε μεγάλη καταστροφή. Είναι επίσης γνωστή η πανωλεθρία που έπαθαν από τους ίδιους οι Γαλάτες του Βρέννου το 279 π.Χ. Τέλος ας σημειωθεί ότι οι Ευρυτάνες ως μέλη, και μάλιστα από τα πιο σημαντικά, της Αιτωλικής Συμπολιτείας, ήταν από τους τελευταίους Έλληνες που υποτάχτηκαν στους Ρωμαίους (146 π.Χ.).

Σ’ όλη τη βυζαντινή περίοδο, οι κάτοικοι της Ευρυτανίας είχαν πολλά προνόμια. Λέγεται μάλιστα ότι, επειδή ήταν απαλλαγμένοι ακόμα και από τη φορολογία, ονομάστηκε η βόρεια περιοχή της χώρας τους «Άγραφα», αφού οι κάτοικοί της δεν ήταν «γραμμένοι» στους φορολογικούς καταλόγους της αυτοκρατορίας. 

Στα χρόνια της τουρκοκρατίας η Ευρυτανία χωριζόταν στις επαρχίες Αγράφων και Καρπενησίου, οι οποίες υπάγονταν διοικητικά στην περιφέρεια (σαντζάκι) των Τρικάλων και εκκλησιαστικά στην επισκοπή Λιτζάς και Αγράφων. 

Ο ορεινός και δυσπρόσιτος ευρυτανικός χώρος υπήρξε στα χρόνια αυτά το ιδανικότερο καταφύγιο των κλεφτών και των αρματολών. 

Πολλοί απ’ αυτούς οργάνωσαν κατά καιρούς επαναστάσεις (Χορμόπουλος και Λιβίνης 1684-1696, Λυμπεράκης Γερακάρης 1688-1699, Κατσαντώνης 1800-1809). 

Τέλος, μεγάλη ήταν η συμβολή των Ευρυτάνων στην Επανάσταση του 1821. 

   Επιμέλεια Άρθρου & Φωτογραφίας : Γεώργιος Λυμπερόπουλος