Ο, ο (Όμικρον) – O, o

(όμικρον).  Το δέκατο πέμπτο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου. Προήλθε από το δέκατο έκτο του φοινικικού άγιν (=μάτι).  .  . 

Είναι το  ο  μικρό, σε αντίθεση με το Ο μέγα ή, (ω), το οποίο γραφόταν αρχικά σαν  οο  ή  ∞. Οι ποικίλες γραφικές μορφές που πήρε κατά καιρούς έχουν όλες σχεδόν ως στοιχείο τον κύκλο.  

 Στα αρχαία ελληνικά το ο χρησιμοποιήθηκε για τη γραφική απόδοση των φθόγγων ο, ω και ου και προφερόταν ου.

Το βραχύ ο δε διέφερε πολύ από το μακρό ω, γι' αυτό και όταν καταργήθηκε η διαφορά μακρών και βραχέων, το ο συνέπεσε με το ω (φωνητικά τουλάχιστον).

Οι κυριότερες μεταβολές του γράμματος (στα αρχαία και στα νέα ελληνικά) είναι:

α) Έκταση σε ω (δηλόω > δήλωση, ομαλός > ανώμαλος, όνομα > επώνυμο). 

β) Έκταση σε ου, που είναι χαρακτηριστικό της αττικής διαλέκτου (Μόντζα > Μόντσα > Μούσα).

γ) Συναίρεση σε ω, ου, οι που προέρχεται αντίστοιχα από τους φθόγγους α+ο, ο+ο, ο+ει (αγαπάομεν > αγαπώμεν, δηλόομεν > δηλούμεν, δηλόεις > δηλοίς).

δ) Εναλλαγή με το υ (αγορά > πανήγυρις).

ε) Συγκοπή (σκόροδο > σκόρδο).

στ) Έκθλιψη (τούτ' εστί).

Στη νέα ελληνική ειδικότερα εναλλάσσεται και με το ε: ο έμορφος > όμορφος.

Το γράμμα χρησιμοποιείται για να δηλώσει τον αριθμό εβδομήντα (ο΄), εβδομήντα χιλιάδες (ِο), τη δέκατη πέμπτη ραψωδία Οδύσσειας (ο) και Ιλιάδας (Ο).

Επίσης δηλώνει τη μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης από τους Εβδομήκοντα (Ο΄).  

Επιμέλεια Άρθρου & Φωτογραφίας Γεώργιος Λυμπερόπουλος