Αίαντας Τελαμώνας - Aiantas Telamonas

     Ο σπουδαιότερος αλλά και τραγικότερος από τους δύο Αίαντες του Τρωικού πολέμου. Είναι γνωστός και ως Σαλαμίνιος ή Μέγας - για να ξεχωρίζει από τον Λοκρό - ή απλώς Αίαντας.  .  .

  Ο Αίαντας ήταν γιος του Αιακίδη Τελαμώνα, βασιλιά της Σαλαμίνας και της πανέμορφης Εριβοίας, κόρης του βασιλιά των Μεγάρων Αλκάθοου, εγγονής του Πέλοπα. 

   Ήταν επομένως κατά το μύθο θεϊκής καταγωγής. Ο πατέρας του, ο βασιλιάς Τελαμώνας υπήρξε στενός φίλος του ημίθεου ήρωα Ηρακλή, που παραβρέθηκε τυχαία κατά τη γέννηση του Αίαντα. Άπλωσε τα χέρια του ο ημίθεος, πήρε το βρέφος στην αγκαλιά του, το χάιδεψε, το σκέπασε με τη λεοντή του, το σήκωσε ψηλά και παρακάλεσε τον πατέρα του τον Δία να το κάνει άτρωτο.

   Ένας πελώριος αετός φτερούγισε πάνω απ' τα κεφάλια τους, σημάδι θεϊκό ότι ο Δίας εισάκουσε τις παρακλήσεις του γιου του.

   Ο Αίας έγινε άτρωτος και μόνο ένα σημείο κάτω από τη μασχάλη έμελλε να είναι το μοναδικό τρωτό του σημείο, μια που αυτό δεν είχε σκεπαστεί από τη λεοντή. Μεγάλωσε ο Αίαντας και έγινε μεγαλόπρεπος και επιβλητικός. Ενέπνεε το θαυμασμό και το σεβασμό στους γύρω του για τη γενναιοψυχία, την τόλμη, τη δύναμη, το θάρρος και τη σύνεσή του.

        ΜΥΘΟΙ ΑΙΑΝΤΑ ΤΕΛΑΜΩΝΑ

   Κατά το μύθο υπήρξε, μαζί με τον Οδυσσέα, ένας από τους μνηστήρες της ωραίας Ελένης. Τον απέρριψε όμως εκείνη, γιατί είχε ήδη δώσει την καρδιά της στον Μενέλαο. Στον πόλεμο της Τροίας πήρε μέρος με δώδεκα πολεμικά πλοία.

   Ο μύθος λέει ότι ο ατρόμητος ήρωας προκάλεσε την οργή των θεών, πριν ακόμα αρχίσει την εκστρατεία του κατά της Τροίας. Όταν ο πατέρας του, ο συνετός γέροντας Τελαμώνας τον συμβούλεψε να ζητήσει τη βοήθεια των θεών για να εξασφαλίσει λαμπρή νίκη ενάντια στους εχθρούς του, εκείνος περήφανος και αλαζονικός απεύθυνε αυτά τα απερίσκεπτα λόγια:

    "Πατέρα, ο καθένας με τη βοήθεια των θεών μπορεί να εξασφαλίσει τη νίκη, μα εγώ και δίχως τους θεούς τη δόξα αυτή πιστεύω πως θα λάβω".

   Στην πολιορκία της Τροίας παρατάχτηκε στην αριστερή πτέρυγα, ενώ στη δεξιά παρατάχτηκε ο Αχιλλέας. Ο βασιλιάς Πρίαμος πάνω από τα τείχη της Τροίας ξεχώρισε το αθλητικό παράστημα και θαύμασε τη λεβέντικη κορμοστασιά του ήρωα, ζήτησε μάλιστα από την ωραία Ελένη να τον πληροφορήσει για το όνομά του.

   Είναι "... ο πελώριος Αίαντας...", είπε εκείνη, γεμάτη δέος.

   Στη μάχη ο Αίαντας σκόρπισε τον πανικό και το θάνατο στις τάξεις του εχθρού. Πολεμούσε σαν λιοντάρι και, μετά τον Αχιλλέα, υπήρξε ο γενναιότερος πολεμιστής των τρωικών μαχών.

        ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΑΙΑΝΤΟΣ ΤΕΛΑΜΩΝΑ

Διακρίθηκε στην τειχομαχία, πότε στο πλευρό του Αχιλλέα και πότε στο πόδι του, όταν εκείνος χολωμένος αρνιόταν να βοηθήσει τους Έλληνες.

     Η γενναιότητά του ήταν απαράμιλλη.

   Όταν ο Έκτορας, ο πρωτανδρειωμένος των Τρώων, όρμησε να κάψει τα ελληνικά πλοία, ήταν εκείνος, μαζί με τον Λοκρό, που κατόρθωσε να συγκρατήσει τους εχθρούς. Οι Έλληνες βλέποντας την πράξη ηρωισμού και αυτοθυσίας των δυο παλικαριών, αναθάρρησαν.

   Χύθηκαν αποφασιστικά στη μάχη και απέκρουσαν την επίθεση.

   Άλλοτε πάλι, όταν πληγώθηκε ο Οδυσσέας στη μάχη, χίμηξε να τον προστατέψει με το πελώριο κορμί του. Τον Έκτορα, άλλοτε, τον κοσμοξάκουστο γιο του Πρίαμου, ξάπλωσε στη γη με πέτρα που τον βρήκε κατάστηθα:  "Πώς του Δία κεραυνός χάμου ξαπλώνει λεύκα, .......................................... Το ίδιο αμέσως στρώθηκε κι εκείνος μες τις σκόνες",  έψαλλε ο θεϊκός Όμηρος.

   Κι όταν ο πόλεμος βρισκόταν σε κρίσιμη καμπή και το αποτέλεσμα ήταν ακόμη αβέβαιο και για τις δύο πλευρές, ο Αίαντας, ο εκλεκτός των Δαναών, δε δίστασε να καλέσει σε μονομαχία τον Έκτορα, το πρωτοπαλίκαρο των Τρώων, τον ανίκητο.

   Η μονομαχία αυτή θα έκρινε το νικητή του πολέμου.

   Κρατώντας την  "εφτατόμαρη από καλοθρεμμένους ταύρους ασπίδα, μ' όγδοη λάμα χαλκού από πάνω",  που άλλος κανείς δεν μπορούσε να σηκώσει, χίμηξε ενάντια στο πρωτοπαλίκαρο της Τροίας.

   Πολέμησαν από το πρωί ως το βράδυ σαν άγρια θεριά, "λες ήτανε λιοντάρια σαρκοφάγα".

   Για πατρίδα ο ένας, γονιούς, γυναίκα, παιδιά.

   Για τιμή και δόξα ο άλλος.

   Πολέμησαν παλικαρίσια, όμως νύχτωσε και η μάχη δεν είχε ακόμη κριθεί. Τότε οι σοφότεροι των Ελλήνων και των Τρώων αποφάσισαν να σταματήσει η μονομαχία.

   Ο Δίας το ίδιο αγαπούσε τους δύο γενναίους.

   Ο ευγενικός ΄Εκτορας θαύμασε στον αντίπαλό του την αντρειοσύνη. Ζήτησε να χωρίσουνε "μ' αγάπη ... φιλιωμένοι" και του χάρισε ξίφος αργυρόπλουν, ενώ ο Αίαντας του χάρισε ζωνάρι βυσσινολαμπρισμένο. Πάνω από το σώμα του νεκρού Πάτροκλου, του ακριβού φίλου του Αχιλλέα, ο Αίαντας, μαζί με τον Λοκρό, στάθηκε, "λες κάβος βραχοστήθωτος που σταματάει το κύμα" και κατάφερε να αποσπάσει το άψυχο κορμί από τα χέρια των Τρώων.

   Σαν λιοντάρι μανιασμένο αγωνίστηκε αργότερα μαζί με τον Οδυσσέα πάνω από το νεκρό σώμα του Αχιλλέα, για να μην πέσει σε βέβηλα χέρια. Η αντρειοσύνη του όμως ήταν πρόκληση ακόμη και για τους θεούς, οι οποίοι αντιπαθούν και τιμωρούν τη περηφάνια και την ασέβεια των θνητών. Απερίσκεπτος και αλαζόνας ο γενναίος ήρωας, εξόργισε για άλλη μια φορά την Παλλάδα.

   Όταν κάποτε η Αθηνά θέλησε να κατευθύνει το χέρι του στη μάχη, ο ατρόμητος ήρωας της απεύθυνε αυτά τα περήφανα λόγια: "Κοντά στους άλλους Έλληνες στάσου θεά, ποτέ η γραμμή δεν σπάει προς το μέρος μου".

   Η μοίρα όμως στάθηκε σκληρή για το γενναίο αυτόν άντρα.

   Τέλος φριχτό περίμενε το λεοντόκαρδο ήρωα του Τρωικού πολέμου.

        Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΙΑΝΤΑ ΤΕΛΑΜΩΝΑ

   Η Θέτιδα, γεμάτη θλίψη για το χαμό του γιου της Αχιλλέα, ζήτησε από τους Αχαιούς να παραδώσουν την πανοπλία του στο γενναιότερο πολεμιστή, σε κείνον που πιότερο πάσχισε να σώσει τον αγαπημένο νεκρό από τα χέρια των Τρώων.

   Κριτές ορίστηκαν οι δυο  Ατρείδες, ο Νέστορας κι ο Ιδομενέας. 

Επικρατέστεροι ήταν ο Αίαντας και ο Οδυσσέας.

   Όμως η κρίση ήταν δύσκολη.

   Οι κριτές ανέθεσαν σε εκλεκτούς Τρωαδίτες αιχμαλώτους να υποδείξουν ποιος από τους άντρες προκάλεσε τις μεγαλύτερες συμφορές στο λαό των Τρώων.  "Ο Οδυσσέας",  είπαν.

Ο Αίαντας ήταν για τον πολύπαθο τρωικό λαό ο πιο μισητός Έλληνας.

   Η αδικία σε βάρος του Αίαντα ήταν κατάφωρη.

   Η οργή θόλωσε το μυαλό του ήρωα.

   Μανιασμένος έπεσε ο δύστυχος πάνω στα κοπάδια των Αχαιών.       Έσφαζε ζώα και βοσκούς, νομίζοντας ότι είχε μπροστά του τους Ατρείδες και τον Οδυσσέα. Τραγικό θύμα ο Αίαντας, τσακίζεται πάνω στην ισχυρή επιθυμία για εκδίκηση της Αθηνάς, προστάτιδας του βασιλιά της Ιθάκης.

   Αργότερα ο Αίας ξαναβρίσκει τα λογικά του και πληροφορείται τις πράξεις του. Ο δυστυχισμένος ήρωας προτίμησε έναν περήφανο θάνατο, από μια ατιμωτική ζωή.  Ούτε τα πικρά δάκρυα της πιστής του Τέκμησσας, ούτε τα παρακάλια των συντρόφων του στάθηκαν ικανά να τον μεταπείσουν. Έσφιξε στην αγκαλιά του το μικρό γιο του και του ευχήθηκε να γίνει εκείνος καλύτερος και αξιότερος του πατέρα του.

   Ύστερα απομακρύνθηκε σε ερημική δασώδη τοποθεσία για να γράψει μόνος τη συνέχεια του δράματος.

    Σε έναν καταπληκτικό μονόλογο, ο ήρωας καλεί τον Ερμή να τον συνοδέψει στο στερνό του ταξίδι και τις Ερινύες να εκδικηθούν τον άδικο χαμό του. Στερνά αποχαιρετά το φως της μέρας το λαμπρό και τον "διφρολάτη ΄Ηλιο", την αγαπημένη του πατρίδα, τη Σαλαμίνα, και τους γέροντες γονείς του.

   Έπειτα μπήγει το ξίφος του στη γη και πέφτει πάνω στην αιχμή του με το μοναδικό τρωτό του σημείο, εκείνο κάτω από τη μασχάλη.

   Το ξίφος διαπερνά το κορμί που κείτεται άψυχο σαν σταυρωμένο, χτυπημένο από τη μοίρα και το μίσος των θεών.

   Ο Αίας συντρίβεται από τη θεϊκή δύναμη.

   Οι Ατρείδες καταδίωξαν τον Αίαντα και μετά το θάνατό του. 

Απαγόρεψαν στον αδερφό του Τεύκρο να τον θάψει, με τη γενναία όμως και ευγενική του παρέμβαση ο Οδυσσέας κατάφερε να μεταπείσει τον Αγαμέμνονα και τελικά η ταφή έγινε με τιμές στο ακρωτήρι της Τροίας Ροίτειο.

   Το δράμα ολοκληρώθηκε.

   Αλλά και οι θεοί αργότερα αποκατέστησαν την αδικία που έγινε στον Αίαντα.

   Όταν ναυάγησε ο Οδυσσέας, οι θεοί έστειλαν την πανοπλία του στον τάφο του Αίαντα, σ' εκείνον όπου έπρεπε να δοθεί εξ αρχής.

   Ο Όμηρος περιγράφει στην Οδύσσεια το αντάμωμα του Οδυσσέα και του Αίαντα στον Άδη.

   Η ψυχή του Αίαντα κουβαλάει ακόμα την πίκρα για την αδικία που του έγινε στη ζωή.

   Ακόμα και όταν ο Οδυσσέας ομολογεί ότι αναγνωρίζει την πολεμική υπεροχή του Αίαντα, ο ήρωας αρνιέται τη συγχώρεση.

   Οι Σαλαμίνιοι δεν έπαψαν ποτέ να τιμούν το γενναίο, αλλά αδικοχαμένο ήρωά τους.          

 Επιμέλεια Άρθρου & Φωτογραφίας : Γεώργιος Λυμπερόπουλος