Μαρία - maria

Η μητέρα του Ιησού Χριστού, η Παναγία. Γεννήθηκε από στείρους ευσεβείς γονείς, τον Ιωακείμ και την Άννα, των οποίων η στείρωση λύθηκε θαυματουργικά.   .   .   . .

Κατά τα ιερά Ευαγγέλια (Λουκ. και Ματθ. κεφ. 1-2), η Παναγία διέμενε στη Ναζαρέτ, οπότε την επισκέφτηκε ο αρχάγγελος Γαβριήλ και την προσφώνησε με τα λόγια:  «Χαίρε, κεχαριτωμένη· ο Κύριος μετά σου· ευλογημένη συ εν γυναιξί...».

Η Μαρία αναλογιζόταν τι σήμαινε ο χαιρετισμός αυτός, οπότε ο Γαβριήλ της εξήγησε ότι θα γεννήσει τον Ιησού, ο οποίος θα είναι ο Σωτήρας του κόσμου και η ουράνια βασιλεία Του δε θα έχει τέλος. Στην ευσεβή απορία που πρόβαλε η Παναγία πώς θα γίνει αυτό, αφού δε γνωρίζει άντρα, ο άγγελος του Θεού της εξήγησε ότι θα γεννήσει με την επέλευση του Αγίου Πνεύματος για το λόγο αυτό, συνέχισε, «το γεννώμενον άγιον κληθήσεται Υιός Θεού».

Στα λόγια αυτά πείστηκε η Μαρία και αποκρίθηκε: «Ιδού η δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου».

Η ώρα της γέννησης του Χριστού συνέπεσε με την απογραφή που οργάνωσε η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, ύστερα από διαταγή του Αυγούστου, κατά την οποία θα έπρεπε όλοι οι Ιουδαίοι να απογραφούν στον τόπο γέννησής τους. Πήρε τότε τη Μαρία ο Ιωσήφ, ο μνηστήρας της, και ξεκίνησαν για τη Βηθλεέμ, όπου μέσα σε μια φάτνη, γεννήθηκε ο Χριστός.

Ο Ιωσήφ όμως είχε συνέχεια λογισμούς αμφιβολίας, γιατί «πριν εισελθείν αυτούς ευρέθη –η Μαρία– εν γαστρί έχουσα εκ Πνεύματος Αγίου», οπότε εμφανίστηκε στο όνειρό του άγγελος Θεού και του εξήγησε όλο το μυστήριο. Από δω και πέρα ο Ιωσήφ θα είναι ο προστάτης της Μαρίας.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας βλέπουν στο Χριστό το νέο Αδάμ, ενώ στην Παναγία τη νέα Εύα. Η Μαρία θεωρείται παρθένος «προ του τόκου, εν τω τόκω και μετά τον τόκον», Αειπάρθενη, όπως δογμάτισε η Γ' Οικουμενική Συνοδός.

Η πίστη, η οποία εδραιώθηκε σ’ αυτό το δόγμα είχε ως συνέπεια την έκφρασή της στην εκκλησιαστική λατρεία και τέχνη. 

Ναοί χτίστηκαν σε όλο το χριστιανικό κόσμο προς τιμή της, ενώ η Εκκλησία θέσπισε και έναν κύκλο εορτών, τις λεγόμενες θεομητορικές, για τη μνήμη των σπουδαιότερων γεγονότων της ζωής της: 
Γέννηση (8 Σεπτεμβρίου), 
Εισόδια (21 Νοεμβρίου), 
Ευαγγελισμός (25 Μαρτίου), 
Κοίμηση (15 Αυγούστου)  ...  κ.ά.

Για τους χριστιανούς, η Θεοτόκος θεωρήθηκε προστάτρια, μεσίτρια στο γιο της και καταφυγή σε κάθε δύσκολη περίπτωση της ζωής τους. Πολιούχος της Κωνσταντινούπολης και άλλων πόλεων, κυρία του Αγίου Όρους, προστάτρια νησιών, μονών, ακόμη και λαών ολόκληρων, η Θεοτόκος περιβάλλεται με ιδιαίτερες τιμές. 

Χαρακτηριστικά είναι τα επίθετα που της αποδίδονται από την Εκκλησία: 

Αμόλυντη, 

Βοήθεια, 

Γοργοεπήκοη, 

Γρηγορούσα, 

Δεξιά, 

Δέσποινα, 

Ελπίδα, 

Επίσκεψη, 

Καταφυγή, 

Κεχαριτωμένη, 

Μεγαλόχαρη, 

Οδηγήτρια, 

Παμμακάριστη, 

Πανάμωμη, 

Πανάχραντη, 

Παντάνασσα, 

Πλατυτέρα, 

Υπέρμαχος στρατηγός, 

Φοβερή Προστασία, 

Χώρα του Αχώρητου  .  .  .   κ.ά.

Ο λαός τής έδωσε και αυτός τα δικά του επίθετα: 

Γαλατούσα (Κύπρος, Ρόδος), 

Μεγαλομάτα (Σκιάθος), 

Μαντηλούδα (Χίος), 

Γερανοφόρα (Σίφνος), 

Εσφαγμένη, 

Πορταΐτισσα, 

Γερόντισσα, 

Γλυκοφιλούσα, 

Άξιον εστί (Άγιο Όρος), 

Χρυσοσπηλιώτισσα (Αθήνα), 

Χρυσοπαντάνασσα (Μεσολόγγι) και άπειρες άλλες.

Η εικονογραφία με τη σειρά της απεικόνισε τη Θεοτόκο με διάφορους εικονογραφικούς τύπους. Η παράδοση αναφέρει τον ευαγγελιστή Λουκά ως πρώτο αγιογράφο, ο οποίος την απεικόνισε. Από τις εικόνες του Λουκά προήλθε ο τύπος της Οδηγήτριας (η Θεοτόκος κρατά με το αριστερό χέρι το μικρό Ιησού). Άλλοι εικονογραφικοί τύποι είναι της Πλατυτέρας, συνήθως στην κόγχη του ιερού, όπου εικονίζεται ολόσωμη με το μικρό Χριστό μπροστά στο στήθος της, της Βλαχερνίτισσας, από εικόνα της μονής των Βλαχερνών της Κωνσταντινούπολης, όπου προσεύχεται με το Χριστό μπροστά στο στήθος της, της Ζωοδόχου Πηγής, με πρότυπο εικόνα από το ομώνυμο άγιασμα έξω από την Κωνσταντινούπολη, όπου παρουσιάζεται αναδυόμενη από την κολυμβήθρα του αγιάσματος και βρεφοκρατούσα κ.ά.

Νεότερες χρονολογικά είναι οι παραστάσεις της Παναγίας του Πάθους, βρεφοκρατούσας, με τα σύμβολα του Πάθους που ατενίζει ο μικρός Χριστός, η εικονογράφηση των 24 οίκων του Ακάθιστου Ύμνου, το «Επί σοι χαίρει» με παράσταση αγγέλων και ανθρώπων που χαίρονται για τη Θεοτόκο κ.ά. 

Η Δύση έδωσε και αυτή πλούσια θεματογραφία παραστάσεων της Θεοτόκου. 

Ο μεσαίωνας, η αναγέννηση και οι νεότεροι χρόνοι δημιούργησαν πλήθος έργων που βρίσκονται σε πολλά μουσεία. Αλλά και λαοί της Αφρικής, της Ασίας και της Αμερικής έδωσαν με τη σειρά τους έργα τέχνης με θέμα τη Θεοτόκο.

Ανάλογη ήταν και η λογοτεχνική παραγωγή.

Η εκκλησιαστική ποίηση και υμνογραφία έδωσαν ανυπέρβλητα δείγματα ποιητικής, όπως π.χ. τον Ακάθιστο Ύμνο.

Στη νεότερη Ελλάδα πανελλήνια προσκυνήματα της Θεοτόκου έγιναν ο ναός της Ευαγγελίστριας στο νησί της Τήνου, 
η Παναγία Σουμελά στο Βέρμιο, 
η Εκατονταπυλιανή στην Πάρο.

  Επιμέλεια Άρθρου & Φωτογραφίας : Γεώργιος Λυμπερόπουλος

Η αναζήτηση στο άρθρο :   Μαίρη, Mary, Marie, Maryam, Miriam, Mariah,  #mairi, #mairy, #marie, #maryam, #miriam, #mariah,  #panagia, @marie, @maryam, @miriam, @mariah, @panagia, @parthenos, #Μαρία, #Παναγία,