Θρησκεία – Thriskeia

   Το σύνολο των δοξασιών που σχετίζονται με την πίστη του ανθρώπου σ’ έναν ή πολλούς θεούς. Ο όρος είναι πιθανόν λατινικός και σημαίνει περίπου «με το φόβο του θεού» ή «θεοσέβεια».  .  .  .

Με τον όρο θρησκεία θα μπορούσαμε να προσδιορίσουμε το σύνολο των συναισθημάτων, των πεποιθήσεων, των τελετουργιών καθώς και των μεμονωμένων πράξεων του ατόμου με το οποίο προσεγγίζεται το άγιο/ιερό, που θεωρείται «θεός».

Η θρησκεία στη φιλοσοφική της θεώρηση ερευνά την γενεσιουργό αιτία, την ουσία και την αξία της σχέσης που αναπτύσσει ο άνθρωπος με το θείο μέσα από την πνευματική του ζωή.

Σ’ αυτή τη βάση αναπτύχθηκαν διάφορες θρησκείες που σκοπό είχαν να ερευνήσουν την πρακτική αξία της θρησκείας στην προσπάθεια της προσέγγισης του ανθρώπου με το θείο/ιερό καθώς και την ανάπτυξη διδασκαλίας ηθικοκοινωνικής αγωγής για τον ίδιο σκοπό.

Οι στωικοί φιλόσοφοι καταρχήν και μετέπειτα οι διαφωτιστές αποδέχονται ότι η θρησκεία είναι κάτι φυσικό που δεν έχει ανάγκη από θαύματα και δόγματα. Οι Επικούρειοι φιλόσοφοι δέχονται τη θρησκεία ως απόρροια του συναισθηματικού φόβου του πρωτόγονου ανθρώπου προς τα φυσικά φαινόμενα.

Σύμφωνα με τον Καντ η θρησκεία δε θεμελιώνεται εξ αποκαλύψεως, αλλά στον καθαρό λόγο a priori. Η θεολογική ηθική στηρίζεται στη λογική σκέψη που οδηγεί στην αποδοχή του θεού ως ανώτερου ηθικού νομοθέτη.

Οι θρησκείες ως προς το λατρευτικό αντικείμενό τους διαιρούνται σε μονοθεϊστικές, πολυθεϊστικές και φετιχιστικές.

Στις μονοθεϊστικές ανήκουν: ο ιουδαϊσμός, ο χριστιανισμός και ο ισλαμισμός με τάσεις οικουμενικής εξάπλωσης αντίθετα με τις πολυθεϊστικές (ινδουισμός, σιντοϊσμός, βουδισμός, ταοϊσμός κ.ά. ) και φετιχιστικές όπου λατρεύονται άψυχα αντικείμενα και πνεύματα.

Ως προς το αντικείμενο της ίδιας της θρησκείας, δηλαδή του θεού, υπάρχουν διάφορες φιλοσοφικές θεωρίες:

α) Ο θεϊσμός, που δέχεται το θεό δημιουργό του κόσμου, διάφορο όμως απ’ αυτόν ως προς φύση και θέση. Βέβαια όμως επεμβαίνει στη λειτουργία του, όποτε χρειαστεί, κυρίως με θαύματα.

 β) Ο δεϊσμός, που ναι μεν δέχεται ότι ο θεός δημιούργησε τον κόσμο αλλά δεν επεμβαίνει σ’ αυτόν, αφού ο κόσμος μπορεί να λειτουργεί αυτόνομα, σύμφωνα με τους νόμους και τις αρχές που εξαρχής έθεσε.

γ) Ο πανθεϊσμός, που θεωρεί ότι θεός και κόσμος συνυπάρχουν (χωρίς να ταυτίζονται) με την πνευματική παρουσία του θεού να ενεργεί σ’ αυτόν.

δ) Ο αθεϊσμός, που απορρίπτει οποιαδήποτε πίστη προς το υπερφυσικό. Ο κόσμος, κατά τον αθεϊσμό, δε δημιουργήθηκε, αλλά προϋπάρχει αιώνιος χωρίς να απαιτείται παρεμβατισμός από κάποια ανώτερη δύναμη.   

  Επιμέλεια Άρθρου & Φωτογραφίας : γεώργιος Λυμπερόπουλος