Δίας – Dias

Ξέρετε για τον Δία την τροχιά του την απόσταση από τους άλλους αστέρες, τις κινήσεις του, επίσης ξέρετε πως μετράμε την απόστασή του και ότι έχει σχέση με το άστρο αυτό που ονομάζεται Δίας; Εδώ σας το αναλύω όπως καλύτερα μπορώ….

Ο μεγαλύτερος από τους 9 πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος και από όλους μαζί, με διάμετρο 11,2 φορές μεγαλύτερη της γήινης, δηλ. ίση προς 140.720 χλμ.

Έχει όγκο 1,318 φορές μεγαλύτερο, αλλά μάζα μόνο 318 φορές μεγαλύτερη.

Η μάζα του Δία είναι 2,5 φορές μεγαλύτερη από τη συνολική μάζα του πλανητικού μας συστήματος (πλανητών, δορυφόρων κτλ.).

Η πυκνότητά του είναι πολύ μικρή, 1,33 έναντι 5,52 της γήινης. Είναι 5ος στη σειρά πλανήτης σε απόσταση από τον Ήλιο, από τον οποίο απέχει 5,203 α.μ. = 778 εκατ. χλμ. Απέχει από τη Γη 4 μέχρι 6 α.μ. και φαίνεται σαν άστρο –2,1 ως –2,5 μεγέθους, δηλ. το δεύτερο σε λαμπρότητα μετά την Αφροδίτη (–4,3).

Κινήσεις του Δία. Περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο σε 12 περίπου γήινα χρόνια (για την ακρίβεια 11 χρόνια και 315 ημέρες). Λόγω της μακρινής απόστασης δέχεται από τον Ήλιο θερμότητα και φως το 1/25 εκείνων που φτάνουν στη Γη. Περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του σε 10 ώρες μόνο (9 ώρ. 51΄) γι’ αυτό παρουσιάζει μεγάλη πλάτυνση (1/15). Όλες οι ζώνες του πλανήτη δεν περιστρέφονται ομοιόμορφα, αλλά στις πολικές περιοχές το υλικό του κινείται αργά. Αυτό σημαίνει ότι η ύλη του είναι ακόμη σε ημίρρευστη κατάσταση. Επειδή ο άξονας περιστροφής του είναι σχεδόν κάθετος (μόνο 3°, ενώ της Γης έχει 23° 27΄) στο επίπεδο της τροχιάς του, γι’ αυτό δεν έχει «εποχές» το έτος του, ούτε «ζώνες» θερμοκρασίας στην επιφάνειά του. Η πυκνή του ατμόσφαιρα, που αποτελείται από ενώσεις μεθανίου και αμμωνίας, έχει θερμοκρασία –130° C και δεν επιτρέπει να δούμε την επιφάνεια του πλανήτη με τα συνηθισμένα οπτικά τηλεσκόπια. Αυτά που βλέπουμε με τηλεσκόπιο είναι οι παράλληλες προς τον ισημερινό του πλατιές σκοτεινές ταινίες και οι φωτεινές (πολύχρωμες) ζώνες της ατμόσφαιράς του. Ζώνες και ταινίες μεταβάλλουν συνέχεια μορφή και πλάτος κατά τη διάρκεια του έτους του (12 χρόνια).

Η κόκκινη κηλίδα του Δία έχει διάμετρο τετραπλάσια της γήινης, μετατοπίζεται μεταξύ των ταινιών σαν αιωρούμενη «νησίδα», κολυμπάει μέσα σε ύλη ημιαέρια και καλύπτεται από σύννεφα. Μ’ αυτές τις συνθήκες δε φαίνεται δυνατή η ύπαρξη ζωής στο Δία, όμοιας με εκείνη που παρατηρείται στη Γη. Όσο για τον πυρήνα του, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι πιθανό να υπάρχουν βαριά χημικά ραδιενεργά στοιχεία ανάμεικτα με υδρογόνο (Η) και ήλιο (Ηe).

Από τους 16 φυσικούς δορυφόρους του, τους 4 πρώτους ανακάλυψε με απλή διόπτρα ο Γαλιλαίος το 1610, γύρω από τον Ισημερινό του πλανήτη. Ο Γανυμήδης (4.980 χλμ.) και η Καλλιστώ (4.500 χλμ.) έχουν διάμετρο μεγαλύτερη της Σελήνης (3.476 χλμ.). Ακολουθούν η Ιώ (3.320), Ευρώπη (2.880), Αμάλθεια (160 χλμ.), και ακολουθούν η Αδράστεια, Μήτις, Θίβη, Λήδα, Ιμαλία, Λυσιθέα, Ιλάειρα, Ανάγκη, Κάρμη, Πασιφάη, Σινώπη. Το 1999 επιστήμονες ανακάλυψαν έναν αστεροειδή ο οποίος συνελήφθη από τη βαρύτητα του Δία και έτσι μετατράπηκε σε δορυφόρο του. Έτσι οι επιστήμονες θεωρούν πλέον ότι ο Δίας έχει 17 δορυφόρους.

Οι δορυφόροι του Δία άλλοτε χάνονται (εκλείψεις) πίσω από τη σκιά του πλανήτη, άλλοτε περνούν (διαβάσεις) μπροστά από το δίσκο σαν μαύρες κηλίδες και άλλοτε κρύβονται (επιπροσθήσεις) πίσω από το δίσκο του Δία. 

Από παρατηρήσεις των χρόνων εκλείψεων και εμφανίσεων του δορυφόρου Ιώ, ο αστρονόμος Ρέμερ υπολόγισε την ταχύτητα του φωτός ως εξής: 

το φως για να διατρέξει τη διαφορά θέσεων της Γης Γ₁Γ₂ = 300.000.000 χλμ. θέλει χρόνο t = 1.000 sec· άρα τρέχει με ταχύτητα C = Γ₁Γ₂/t = 300.000.000 / 1.000 = 300.000 Km/sec.

Οι σύγχρονες παρατηρήσεις του Δία γίνονται με ειδικά εξοπλισμένα διαστημόπλοια και εξέδρες του διαστήματος (βλ. και λλ. αστροναυτική και «Βόγιατζερ»). 

Επιμέλεια Άρθρου & Φωτογραφίας : Γεώργιος Λυμπερόπουλος